Teknolojik gelişmelerin artmasıyla birlikte haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu daha sık işlenir hale gelmiştir. Haberleşmenin gizliliği, iki veya daha fazla kişinin karşılıklı rıza göstermedikçe ileti içeriğinin saklı kalacağını varsayarak haberleşmesini ifade etmektedir.
Haberleşmenin gizliliğini esas alan Anayasa hükmü ışığında Türk Ceza Kanunu 132. Maddesi haberleşmenin gizliliğini ihlal etmenin suç olduğunu hüküm altına almıştır. Bu hükme göre ihlal gerçekleştiren kimseler hapis cezasına çarptırılırlar.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu Nedir?
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, kişiler arasında gerçekleşen haberleşmenin öğrenilmesi, kayda alınması, ifşa edilmesi veya basın yayın yoluyla paylaşılması suretiyle özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlenen bir suçtur.
Kişiler bu suçu işleyerek haberleşmenin gizliliğine bir müdahalede bulunurlar. Bu noktada haberleşmenin içeriğinin öğrenilmesi yahut ifşa edilmesi söz konusudur. Yapılan müdahale ile zedelenen hukuki menfaat haberleşme özgürlüğüdür.
Haberleşmenin Gizliliği Nasıl İhlal Edilir?
Haberleşmenin gizliliği, iki veya daha kişinin arasında gerçekleşen haberleşmenin içeriğinin dinlenilmesi, okunması, kayıt altına alınması, ifşa edilmesi veya basın yayın yoluyla yayımlanmasıyla ihlal edilir. İhlalin gerçekleşmesi için suçu işleyen kişinin haberleşmenin tamamını öğrenmesine gerek yoktur. İçeriğin küçük bir kısmı olsa dahi öğrenmesi yeterlidir.
Suçun gerçekleşmesi için öncelikle taraflar arası haberleşmenin olması gerekmektedir. Haberleşmenin gizliliğinin objektif unsuru haberleşmenin sınırlı ve sayılı kişiler arasında olmasıdır. Haberleşmenin gizliliğinin sübjektif unsuru ise içeriğin bir başkası tarafından öğrenilmeyeceği, gizli kalacağı inancıyla hareket etmektir.
Haberleşme aşağıdaki özelliklere sahiptir:
- Haberleşmenin içeriği herhangi bir konuyla alakalı olabilir. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu için illaki değerli bir bilginin veya sırrın öğrenilmesi yahut açığa vurulması gerekmemektedir.
- Taraflar haberleşmenin gizli kalmasına yönelik bir maksatla buna uygun araçları kullanmaları gerekmektedir. Kanunda haberleşme araçları sayılı olarak verilmemiştir. Dijital dönüşümün giderek hızlandığı çağımızda haberleşmeye elverişli tüm araçlar kullanılabilir.
- Haberleşmenin gizli kalmasını engelleyecek araçları kullanan kimseler için gizliliğin ihlal edilmesi mümkün değildir. Örneğin bir sosyal medya uygulamasında herkese açık gönderi paylaşan kimse bu paylaşımını birine hitaben yapsa dahi haberleşmenin gizliliğinden bahsedemez. Çünkü haberleşen kişiler gizliliğin sağlanması için gerekli özeni göstermemiştir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Temel Şekli ve Cezası Nedir? (TCK m.132/1)
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun temel şekli, kişiler arasında haberleşmenin okumak veya dinlemek yoluyla öğrenilmesidir. Okuma ve dinleme temel şeklin ana unsurlarını oluşturur. TCK m.132/1’e göre suçun işlenmesi durumunda kişi 1 yıl ila 3 yıl arasında hapis cezasına çarptırılır. Kişinin maillerini okumak, telefonunu veya telekonferansını dinlemek bu suça örnek olarak verilebilir.
Haberleşmenin Kayda Alınması Suretiyle Gizliliğin İhlal Edilmesi Suçu ve Cezası
Haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçu kayıt almak suretiyle işleniyorsa suçun nitelikli hali meydana gelir. TCK m.132/1’de suçun temel şekli ve cezasının yanı sıra kayıt almak suretiyle haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçu ve cezası da düzenlemiştir. İşbu kanun hükmüne göre kayıt almak suretiyle bu suçu işleyenler hakkında suçun temel şekli ve cezasına göre 1 kat artırılarak 2 yıl ila 6 yıl arasında hapis cezasına hükmolunur.
Kayıt alarak haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişilerde haberleşmenin içeriğini öğrenmiş olma şartı aranmaz. Tek başına kayıt almak bu suçu işlemiş olmak için yeterlidir. Dolayısıyla kayıt alan ama içerik hakkında bilgisinin olmadığını beyan eden kişinin savunması kanun nezdinde geçersizdir.
Haberleşmeye dair ses ve görüntünün telefon ile kaydedilmesi uygulamada en sık rastlanan kayıt biçimidir. Bunun yanı sıra haberleşmeyi kendi bilgisayarına aktarma, fotoğrafını veya fotokopisini çekme diğer örnekleri oluşturur. Ayrıca, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu konu alan hukuki süreçlerde ceza avukatı tecrübesinden faydalanmak oldukça önemli avantajlar sunabilir.
İfşa Ederek Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu ve Cezası
Haberleşme içeriğinin 3. kişi tarafından belirsiz sayıda kişinin öğreneceği şekilde paylaşılması, açığa vurulması durumunda ifşa etmek suretiyle haberleşmenin gizliliği ihlal suçu gerçekleşir. Gizliliğin ifşa yoluyla ihlal edilmesi suçun nitelikli halini oluşturur.
TCK m.132/2’ye göre ifşa etmek suretiyle haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişiler hakkında 2 yıl ila 5 yıl arasında hapis cezası verilir. Bu suçun işlenmesi için haberleşme içeriğinin hukuka aykırı bir biçimde ifşa edilmesi yeterlidir. Bu noktada haberleşme içeriğinin elde ediş biçimi bir önem taşımamaktadır. Günümüzde haberleşmenin ifşa edilmesinde en sık internet ve sosyal medya uygulamaları kullanılmaktadır.
Kişinin Kendisi ile Yapılan Haberleşme İçeriğini İfşa Etmesi Suretiyle Gizliliği İhlal Etmesi ve Cezası
Haberleşme, niteliği itibarıyla gizli kalacağı varsayılarak yapılan bir eylemdir. Haberleşmenin gizliliği esası, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebildiği gibi haberleşmenin tarafları için de geçerlidir. Dolayısıyla haberleşmenin bir tarafı olmak haberleşmeyi ya da içeriğini arzu edilen biçimde paylaşılması anlamına gelmez.
Kişinin kendisi ile yapılan haberleşmenin içeriğini ifşa etmesi durumunda haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçu meydana gelir. Kişinin haberleşmeyi ifşa etmiş kabul edilebilmesi için aleni olma şartı söz konusudur. Yani, kişinin haberleşmenin içeriğini belirsiz sayıda kişinin öğreneceği şekilde paylaşması gerekmektedir.
Kişinin kendisi ile yapılan haberleşmeyi ifşa etmesi suçu ve cezası TCK m.132/3 fıkrasında düzenlenmiştir. İşbu kanun hükmüne göre bu suçu işleyenler 1 yıl ila 3 yıl arasında hapis cezasına çarptırılır.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Cezasını Artıran Durumlar
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu temel şekli kişiler arasında gerçekleşen haberleşmenin öğrenilmesidir. Buna göre TCK m.132/1 hükümlerine göre kişi 1 ila 3 yıl arasında hapis cezasına çarptırılır. Fakat, aşağıdaki durumlarda haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun nitelikli hali gerçekleşmiş olur ve kişinin alacağı ceza artar.
- Haberleşmenin içeriği kaydedilmek suretiyle haberleşmenin gizliliğinin ihlal edilmesi: Haberleşmenin gizliliğinin kayıt alma yoluyla ihlal edilmesi durumunda suçun nitelikli hali gerçekleşmiş olur. TCK m.132/1’e göre suçun temel şeklini işleyen kişiler 1 yıl ila 3 yıl arası hapis cezası almaktadır. İşbu kanun hükmünün 1. Fıkrasının 2. cümlesine göre kayıt alarak haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişilerin cezası 1 kat arttırılır. Dolayısıyla kayıt almak suretiyle haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçunu işleyen kişiler hakkında 2 yıl ila 6 yıl arasında hapis cezasına hükmolunur.
- Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Etme Suçunu Kamu Görevlisinin Görevini Kötüye Kullanarak İşlemesi: Kamu görevlisinin görevini kötüye kullanarak haberleşmenin gizliliğini ihlal etmesi durumunda alacağı ceza yarı oranda artırılır. Suçun nitelikli halinin gerçekleşmesi için failin kamu görevlisi olması tek başına yeterli değildir. Kişinin kamu görevlisi olması hasebiyle elinde bulundurduğu yetkiyi ve imkânı kötüye kullanarak haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçunu işlemiş olması gerekmektedir. PTT memurunun kişiye yazılmış mektubu okuması bu suçun nitelikli haline örnek teşkil eder.
- Belli Meslek veya Sanatın Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle Haberleşmenin Gizliliğinin İhlal Edilmesi Suçu: Belirli meslek veya sanat sahibi kişiler yaptıkları işten dolayı kişiler arasında haberleşmeye veya haberleşme içeriğine erişim imkânı daha fazladır. Yaptıkları işin sağladığı kolaylıkla haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişilerin aldıkları ceza yarı oranında artırılır.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Zamanaşımı ve Şikâyet Süresi
Haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçu takibi şikâyete bağlı bir suçtur. Bu durumda suçun soruşturulması için mutlaka mağdurun şikayetinin bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde suçun soruşturulması mümkün değildir. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda şikayet süresi 6 aydır. Süre, suçun işlendiği tarihten veya suçun işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren başlar.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda dava zamanaşımı ve ceza zamanaşımı süresi farklılık göstermektedir. Dava zamanaşımı süresi 8 yıl, ceza zamanaşımı süresi 10 yıldır. 8 yıl içinde kişi hakkında dava açılmamış veya hakkında verilen mahkumiyet kararı 10 yıl içinde infaz edilmemişse dava düşer ve kişinin cezası ortadan kalkar.
Cezanın Adli Para Cezasına Çevrilmesi
Haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçu kasten işlenebilir suçlar arasındadır. Kasten işlenen suçlara verilen hapis cezasının 1 yıl veya daha az olması durumunda cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Dolayısıyla haberleşmenin gizliliğini ihlal edilmesi durumunda gerekli diğer şartlar sağlandığında hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Uzlaştırma ve Cezanın Ertelenmesi
Haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçu takibi şikayete bağlı bir suçtur. Dolayısıyla uzlaştırma prosedürüne tabidir. Uzlaştırmada fail ve müşteki uyuşmazlığın çözülmesi amacıyla adli makamların kontrolünde bir araya gelirler. Uyuşmazlığın giderilememesi durumunda dava süreci olağan şekilde devam eder.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişiye verilen hapis cezasının infazı kural olarak cezaevinde gerçekleştirilir. Fakat sicilinden dolayı mahkeme nezdinde olumlu bir kanı oluşturan, 2 yıldan daha az hapis cezası almış ve daha önce kasıtlı suç işlememiş kişilerin hakim kararıyla infazının cezaevi dışında edilmesine cezanın ertelenmesi denir. Haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçunda cezanın ertelenmesi mümkündür.
Sıkça Sorulan Sorular
Haberleşme Özgürlüğü Nedir?
Haberleşme özgürlüğü, kişinin haberleşmeye elverişli araçlarla iradesi doğrultusunda istediği kişiler ve içeriklerle haberleşmesini ifade eder.
WhatsApp Yazışmalarını İfşa Etmek Suç Mu?
WhatsApp yazışmalarını ifşa eden kişi haberleşmenin gizliliğini ihlal etme suçunu işlemiş olur. WhatsApp yazışmaları haberleşme niteliğindedir ve kanun nezdinde haberleşmenin gizliliği esastır.
Başkasının Mesajlarını Okumak Suç Mu?
Başkasının mesajlarını okumak haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturur. Suçun işlenmesi için mesajları okumak tek başına yeterlidir.
Mesajları İfşa Etmenin Cezası Nedir?
Kişinin kendisine gönderilen mesajları ifşa ettiği takdirde haberleşmenin gizliliğini ihlal etmiş olur ve TCK m.132/3 gereğince hakkında 1 yıl ila 3 yıl arasında hapis cezasına verilir.
