Boşanma davası açıldığında eşler arasında ortaya çıkan sorunlardan biri de mal paylaşımı konusudur. Mal paylaşımı ile ilgili olarak kural evlilik birliği içinde elde edilen malların ortak paylaşımı yönündedir.
Mal paylaşımı davası açmak isteyen eş öncelikle boşanma davası açmakla işe başlar. Boşanma davası sonuçlanmadan da mal paylaşımı davası neticelenememektedir. Mal paylaşımı davası boşanma davası ile birlikte açılsa dahi öncelikle boşanma davasının kesinleşmesi gerekir. Mal paylaşımı davası açılması durumunda bu dava için boşanma davasının sonuçlanması beklenmek zorundadır.
Boşanma davası anlaşmalı veya çekişmeli olarak açıldığında davanın sonuçlanması beklenmelidir. Anlaşmalı davaların daha kısa sürede neticelendiği görülürken çekişmeli davalar için bu durumu ifade etmek daha zordur. Çekişmeli davalar süreç açısından uzun ve karmaşık davalardır.
Evlilik birliği kurulduğunda bunun hukuki sonuçları doğar. Evlenen taraflar evlilik birliği içindeyken edindikleri mallar için mal rejimine tabi olurlar. Mal rejimi belirlenirken taraflar kanunda öngörülen herhangi bir mal rejiminden yana tercihte bulunabilirler.
Eşlerin herhangi bir mal rejimini seçmediği durumlarda yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olmaktadır. Edinilmiş mallara katılma rejimi söz konusu olduğunda eşlerin evlilik birliği sırasında edinmiş oldukları mallar üzerinde eşit haklara sahip oldukları görülür.
Boşanma davası açılırken anlaşmalı boşanma davası ya da çekişmeli boşanma davası açılarak hukuki yoldan ilerlenmesi gerekmektedir. Anlaşmalı boşanma davası açılırken hazırlanması gereken anlaşmalı boşanma protokolü bulunur.
Anlaşmalı boşanma protokolü uyarınca evlilik birliği sonlandırılacağı zaman ortaya çıkacak hukuki neticeler eşler arasında önceden bir karara bağlanarak mahkemeye sunulmaktadır. Çekişmeli boşanma davalarında ise süreç farklı ilerler. Boşanma davası çekişmeli hal aldığında daha uzun sürede sonuçlanma ihtimali de artar.
Boşanmada mal rejimi tasfiyesi ile ilgili olarak bilinmesi gerekenlerden biri de davanın anlaşmalı ya da çekişmeli olmasına bağlı olarak üç farklı yoldan ilerlendiğidir. Anlaşmalı boşanma davalarında hazırlanan anlaşmalı boşanma protokolüne mal rejiminin tasfiyesi ile ilgili gerekli açıklamalar konur. Bu durumda eşler aralarında anlaşarak diledikleri mal rejimi uyarınca mal paylaşımını gerçekleştirebilir.
Anlaşmalı boşanma davası açan taraflar hazırlayacakları anlaşmalı boşanma protokolünde mal rejiminin tasfiyesi ile ilgili olarak herhangi bir karara yer vermedikleri takdirde de dava sonucu kesinleşmekle mal rejiminin tasfiyesi talebi ile dava açabilirler.
Çekişmeli boşanma davası görüldükten sonra ve kararın kesinleşmesinin ardından da eşler mal rejimi, tasfiyesi ile ilgili olarak dava açabilmektedir. Buna ilaveten boşanma davası açarken de dilekçede mal rejimi tasfiyesi istemi dile getirilebilir. Bu durumda boşanma davasının sonuçlanmasının ardından hakim mal rejiminin tasfiyesi davasını görür.
Kanunda öngörülen 4 çeşit mal rejimi bulunur. 4721 sayılı Medeni Kanun uyarınca belirlenmiş olan bu mal rejimlerinden herhangi biri eşler tarafından tercih edilebilir. Eşlerin kanunda yer verilen bir mal rejimini kararlaştırmadığı durumlarda ise yasal mal rejimi adı verilen edinilmiş mallara katılma rejimi rejimi geçerli olur.
Türk Medeni Kanununda yer alan mal rejimleri; edinilmiş mallara katılma rejimi, mal ayrılığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi ve mal ortaklığı rejimi olarak adlandırılır. Mal rejimi tercih edileceği zaman ya da değiştirilmesi – kaldırılması söz konusu ise mal rejimi sözleşmesi yapılmalıdır. Mal rejimi sözleşmesi noterde düzenlenerek ya da onaylama biçiminde hazırlanır.
Evlilik gerçekleşirken de evlenme başvurusu yapılacağı zaman tarafların evlendirme memurluğuna seçecekleri mal rejimini bildirmesi mümkündür. Kanunda yer verilenler dışında başka bir mal rejimi tercih edilememektedir. Bu sözleşmeyi ayırt etme gücüne sahip olanlar yapabilir.
Boşanmada Mal Paylaşımı ve Mal Rejiminin Tasfiyesi
Boşanma davası açıldığında eşler arasında kurulmuş olan evlilik birliğinin sonlandırılması amacı güdülür. Aile toplumun en temel yapı birimidir. Evlilik birliğini kuran eşler çeşitli nedenlerle anlaşmazlık yaşadığında hukuki yoldan bu birliği sonlandırmak zorundadır.
Bu sebeple de açılması gereken dava boşanma davası olur. Boşanma davası açmak isteyen eşler anlaşmalı veya çekişmeli yoldan ilerler. Anlaşmalı boşanma davası açılırken dilekçeye ek olarak sunulması gereken anlaşmalı boşanma protokolü bulunur.
Anlaşmalı boşanma protokolünde evlilik birliğini ilgilendiren çok sayıda konu eşler arasında dava öncesinde açıklığa kavuşturulur. Çocukların durumu, mal paylaşımının nasıl yapılacağı, nafaka, tazminat ve benzer hukuki neticeler protokolde yer verilerek bir karara bağlanır. Mahkemenin protokolü kabul etmesi ile de boşanma davası sonuçlanır.
Anlaşmalı boşanma davası görülürken hazırlanacak protokolde mal paylaşımına ilişkin isteme yer verilirse mal rejiminin tasfiyesi sağlanabilir. Bunun dışında ise mal rejiminin tasfiyesi için Aile Mahkemesine mal rejiminin tasfiyesi davası açılır.
Boşanmada mal paylaşımı söz konusu olduğunda boşanma davası sonucunda karar kesinleşmekle eşlerin ayrılması söz konusu olur fakat mal paylaşımının kendiliğinden gerçekleşmesi mümkün olmamaktadır.
Yalnızca anlaşmalı boşanma davasında anlaşmalı boşanma protokolüne mal paylaşımının nasıl yapılacağı talebi konmuşsa hakim protokolü kabul ettiğinde mal paylaşımı yapılır. Diğer hallerde kararın kesinleşmesinin ardından mal rejiminin tasfiyesi davası açılır.
Boşanma davalarının önemli hukuki sonuçlarından biri de mal paylaşımı konusudur. Mal paylaşımı yapılırken eşler arasında anlaşma ya da çekişmeye bağlı olarak hareket edilir. Anlaşmalı davalarda sözleşmede paylaşmanın nasıl yapılacağı belirlenir.
Boşanma davasının ardından mal rejiminin tasfiyesi yönünde dava açılır. Mal rejimi sebebi ile ortaya çıkan alacak kalemleri de taraflarca talep edilebilir. Bu kalemler ise; katkı payı alacağı, değer artış payı alacağı ya da katılma payı alacağı olur.
Boşanmada Mal Paylaşımı Medeni Kanun
Medeni Kanun dikkate alındığında boşanmada mal paylaşımına yönelik olarak 01.01.2002 tarihinden öncesi ile 01.01.2002 tarihinden sonraki uygulamalar farklıdır. Bu tarih öncesinde alınan malların kimin üzerinde olduğuna bakılarak hareket edilir.
01.01.2002 yılından önce alınan mallar için kimin üzerine kayıtlı ise malların ona ait olduğu kabul edilecektir. Bu tarihten önceki kanuna göre eşler arasındaki mal rejimi konusundaki düzenlemeler mal ayrılığı rejimine göre yapılmakta idi.
01.01 2002 tarihinden sonra yürürlüğe giren medeni kanuna göre ise uygulamada değişikliğe gidilmiş ve edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaya başlanmıştır. Buna göre eşlerin evlilik birliği içerisinde edindikleri malların yarı yarıya ortak olduğu fikrinden hareket edilerek karar verilmektedir. Boşanmada mal paylaşımı davası ile ilgili olarak bilinmesi gereken önemli konulardan biri de bu dava açılırken belirsiz alacak davası olarak açılması gerektiğidir.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Evlilik birliği mahkeme kararı ile sonlandırıldığında boşanmada mal paylaşımı konusu da gündeme gelir. Mal paylaşımı davası açılacağı zaman boşanma davasının kararının kesinleşmiş olması gerekir. Boşanma davası sürerken açılacak olan mal paylaşımı davası söz konusu ise mahkemenin bunu bekletici neden yapması gündeme gelir. Boşanma davası kararı kesinleştikten sonra da mal paylaşımı davası görülür.
Medeni Kanun kapsamında 01.01.2002 tarihinden önce geçerli olan hukuki kurallar ve bu tarihten sonraki hukuki kurallar farklıdır. Yukarıda geçen tarihten önceki yürürlükte olan Medeni Kanun kapsamında eşler arasında Mal Ayrılığı Rejimi geçerli olurken bu tarihten sonra Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi yasal mal rejimi olarak değerlendirilmektedir.
Yasal mal rejimi olarak geçerli olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi uyarınca evlilik birliği içinde edinilen mallar kural olarak yarı yarıya paylaşılır. Yasal mal rejimi ve daha önce geçerli olan mal rejimi uyarınca evlilik birliği kurulmadan önce edinilen mallar kim tarafından edinilmiş ise onun kişisel malı statüsünde kabul edilmektedir. Kişisel mallar boşanmada mal paylaşımı yapılırken hesaba dahil edilmemektedir.
Boşanmada mal paylaşımı davası söz konusu olduğunda belirsiz alacak davası açılması gerekmektedir. Boşanmada mal paylaşımı davası açılırken tarafların talep edebileceği üç husus bulunmaktadır.
Bunlardan biri katılma alacağı olurken diğeri katkı payı alacağı ve sonuncusu da değer artış payı alacağı olur. Evlilik birliği kurulmadan önce tarafların edinmiş oldukları mallar mal paylaşımı sırasında dikkate alınmamaktadır.
Yasal mal rejimi geçerli ise boşanmada mal paylaşımı yapılırken evlilik birliği içinde edinilen mallar yarı yarıya taraflar arasında bölünür. Mal paylaşımı sırasında her eş öncelikle kişisel mallarını geri almaktadır. Kişisel mallar mal paylaşımına dahil edilmemektedir.
Boşanmada mal paylaşımı ile ilgili olarak mal paylaşımı davası açılacaksa öncelikli olarak boşanma davasının sonuçlanmasını beklemek gerekir. Tarafların bu tür bir dava açması durumunda talep edebilecekleri arasında katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağı yer almaktadır.
Boşanma nedeni ile mal paylaşımı talep edildiğinde evlilik birliği içinde edinilen mallara istinaden hareket edilecektir. Evlilik birliği kurulmadan önce edinilmiş mallar bu davanın konusu dışında kalmaktadır.
Kural olarak mal paylaşımı yarı yarıya esasına göre yapılır. Bununla birlikte kuralda değişikliğe gidilmesi gerekli olabilmektedir. Paylaşım oranında değişikliğe yol açan uygulamaların olması bu tür kararlarda etkili bir unsurdur.
Boşanma gerçekleştiğinde eşler kişisel mallarını öncelikli olarak geri alabilir. Eşlerin kişisel malları olarak kabul edilen mallar da çeşitlidir. Eşlerin 3. Kişilerden alacakları olan manevi tazminatlar, eşlerden birinin kişisel kullanımına yönelik eşyalar, mal rejimi başında eşlerden birine ait olan malvarlığı değerleri, kişisel mallar yerine geçen diğer değerler kişisel mallar olarak kabul edilir.
Eşlerin kendilerine ait olan kişisel mallarını aldıktan sonra geriye kalan malları evlilik birliği içinde edinilmiş ise yarı yarıya pay edilebilmektedir. Evlilik birliği içinde edinilmiş mallar olarak tanımlananlar ise kanunda belirtilmiştir.
Eşlerin kişisel mal olarak sayılmasını isteyebileceği mallar varsa bu durumda evlilik birliği içinde bir sözleşme hazırlanarak bu ayırımın yapılabilmesi mümkündür. Boşanma davalarının sonuçlanmasına bağlı olarak açılması gereken mal paylaşımı davası sırasında zamanaşımı süresinin dikkate alınması gerekir.
Boşanmada Mal Paylaşımı Dava Zamanaşımı
Boşanmada mal paylaşımı ile ilgili olarak bilinmesi gerekenler olurken öncelikli olarak dava zamanaşımı süresinin aşılmadan dava açılması gerekir. Boşanma davası kesinleştikten sonra 10 yıllık yasal süre içerisinde mal paylaşımı davası açılabilmektedir.
Dava zamanaşımı süresi olarak belirlenen 10 yıllık sürenin aşılması durumunda hak kaybı yaşanması kaçınılmazdır. Hak düşürücü süre olarak belirlenen bu 10 yıllık sürenin aşılmaması gerekmektedir. Yurt dışında yaşayanlar açısından ise bilinmesi gerekenlerden biri de yaşadıkları ülkelerin kanunlarına göre hareket etmeleri gerektiğidir.
Yurt dışında yaşayan vatandaşlar için boşanmalarının ardından mal paylaşımına yönelik dava zamanaşımı süresi ilgili ülkenin kanunları uyarınca boşanma kararının kesinleştiği tarih dikkate alınarak işlemeye başlayacaktır.
Boşanmada Mal Paylaşımında Yetkili Mahkeme
Boşanmada mal paylaşımına yönelik olarak merak edilenlerden biri de yetkili ve görevli mahkemeler olmaktadır. Boşanma davası açılırken Aile Mahkemeleri görev alır. Mal paylaşımına yönelik olarak açılacak davalarda ise görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir.
Anlaşmalı Boşanma Davası ve Mal Paylaşımı
Anlaşmalı boşanma davalarında dava dilekçesi verilmeden önce taraflar bir araya gelerek özgür iradeleri ile bir anlaşma protokolü hazırlar. Burada esas olan tarafların özgür iradeleri ile hareket etmek olduğundan dava sırasında hâkim eşleri birlikte veya ayrı ayrı dinleyerek boşanma davasına karar verir.
Boşanma davası açıldığında hazırlanan anlaşma protokolünde mal paylaşımı, nafaka veya çocukların velayeti gibi konuların açıklığa kavuşturulması gerekir. Eşler boşanma protokolü aracılığı ile mal paylaşımının nasıl yapılacağına dair karar alırlar.
Eşlerden biri dilerse mal paylaşımı ile ilgili olarak haklarından vaz geçebilir. Maldan feragat söz konusu ise bu durumda feragat eden eşin irade beyanının protokolde yer alması zorunludur. Anlaşmalı boşanma davalarına istinaden boşanma protokolünde hukuka uygun olarak mal paylaşımının ne şekilde olacağına dair açık bir ibare olmaması durumunda boşanma davası kesinleştikten sonra eşler mal paylaşımına yönelik olarak dava açabilmektedir.
Mevcut mal rejimi olarak tanımlanan uygulama edinilmiş mallara katılma rejimi olarak da ifade edilmektedir. Evlilik sırasında eşlerin sözleşme yapmasına gerek olmamaktadır. Bu sebeple de evlilik birliği sürerken edinilmiş mallara eşlerin ortak olarak katıldığı kabul edilmektedir. Boşanma sırasında malların paylaşımı kural olarak yarı yarıya yapılmaktadır.
Bu hak doğrudan kanunlarla eşlere verilir. Yasalarla verilen doğal bir hak olması nedeni ile de ayrıca bir evlilik sözleşmesi yapılmasına gerek kalmamaktadır. Eşlerin kendi aralarında evlilik öncesi veya sonrası sözleşme yapmaları durumunda ise mal paylaşımına yönelik olarak belirli bir oranda paylaşım hakkına sahip olmaları mümkündür. Bu durumda da taraflar yarı yarıya dışında herhangi bir oran belirleme hakkına sahiptir.
Anlaşmalı boşanmada mal paylaşımı yapılırken boşanma davası dilekçesine ek olarak hazırlanan anlaşmalı boşanma protokolünde bu hususa yer verilebilir. Anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımının nasıl yapılacağı yönünde eşlerin ortak kararı doğrultusunda hareket edilebilmektedir.
Taraflar dilerse kanunda belirlenmiş olan mal rejimlerinden herhangi biri uyarınca mal paylaşımı yapmayı talep edebilir. Anlaşmalı boşanma davası açan eşler mal paylaşımı davası açmaktan feragat ettikleri takdirde bu beyan anlaşmalı boşanma protokolünde açıkça yer almak zorundadır. Eşlerden biri dilerse mal paylaşımına yönelik haklarından tamamen vaz geçebilir.
Eşler anlaşmalı boşanma protokolünde bu konuya yer vermedikleri takdirde dava kararı kesinleştikten sonra mal paylaşımı davasını açmalıdır. Mal paylaşımı davası açılabilmesi için geçerli olan dava zamanaşımı süresi ise 10 yıldır.
Çekişmeli Boşanmada Mal Paylaşımı
Mal paylaşımı yapmak isteyen taraflar için çekişmeli boşanma davasının sonuçlanmasının ardından Aile Mahkemesine mal paylaşımı davası açılması zorunludur. Çekişmeli boşanma davası açan eşlerin mahkemeden talep edebilecekleri arasında velayet, nafaka, tazminat ve benzeri hususlar yer almaktadır.
Çekişmeli boşanma davası açıldığı takdirde mal rejiminin tasfiyesi davası açılabilmesi için boşanma davasının kararının kesinleşmesi zorunludur. Aksi durumda mahkeme boşanma davasını bekletme nedeni saymaktadır.
Mal rejiminin tasfiyesi davası açıldığında ise katılma payı, katkı payı ve değer artış payı alacağı talep edilir. Mal rejimi tasfiyesi sırasında evlilik birliği sürerken edinilen malların eşler arasında pay edilmesi söz konusu olmaktadır. Evlilik birliği içinde edinilen araba, ev, arsa, dükkan, şirket hisseleri, taşınır ya da taşınmaz birçok mal paylaşıma konu edinilebilir. Eşlerin aralarında başka bir yasal mal rejimi üzerinde anlaşmadıkları hallerde geçerli olan yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir.
Mal Paylaşımı Hesaplamasında Nelere Dikkat Edilir?
Mal paylaşımı hesaplaması yapılırken dikkate alınması gereken hususlar bulunur. Öncelikle boşanma davasının anlaşmalı veya çekişmeli olmasına bağlı olarak hareket edilir. Anlaşmalı boşanma davası sırasında tarafların iradeleri doğrultusunda yasada geçerli olan herhangi bir mal rejimi kapsamında anlaşma sağlamaları halinde mal paylaşımı buna göre yapılır.
Mal paylaşımı davası açılırken eşler arasında hangi mal rejiminin geçerli olduğuna göre hareket edilmelidir. Evliliğin sona ermesinin ardından mal rejimi de sonlandırıldığında edinilen malların tasfiyesi sırasında tasfiye anındaki değerler tespit edilir.
Kişisel Mallar
Türk Medeni Kanunu kapsamında kişisel mal sayılan şeylerin neler olduğuna açıklık getirilmektedir. Aşağıda yer verilen hususlar kişisel mal statüsünde yer alır:
- Eşlerden birine ait olan ve kişisel kullanımına uygun olan eşyalar,
- Evlilik birliği kurulduğunda eşlerden birine ait olan ya da miras veya karşılıksız kazanma yolu ile elde edilmiş malvarlığı değerleri,
- Kişisel mal yerine geçebilecek değerler,
- Manevi tazminata konu alacaklar,
Ayrıca eşler aralarında yapacakları mal rejimi sözleşmesi kapsamında kişisel mallardan elde edilen gelirlerin edinilmiş mallara dahil olmaması yönünde karar da alabilirler.
Katılma Alacağı
Yasal mal rejimi uyarınca edinilmiş mallar eşler arasında yarı yarıya pay edilir. Edinilmiş mal olarak kabul edilen malvarlığı değerleri ise aşağıdaki gibi sıralanır:
- Çalışma karşılığı edinimler,
- SGK ve benzeri kurum ödemeleri,
- Çalışma gücü kaybından kaynaklanan tazminat ödemeleri,
- Kişisel mal gelirleri,
- Edinilmiş mal kapsamındaki değerler.
Bir malvarlığı değerinin kendisine ait olduğunu iddia eden eşin bunu ispat etme yükümlülüğü bulunur. Bir malvarlığı değerinin eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemediği takdirde tarafların paylı mülkiyetinde kabul edilmektedir.
Bir eşe ait tüm malvarlığı değerleri için geçerli olan kural ise aksi ispat edilene dek edinilmiş mal olarak kabul edilmesidir. Eşlere tanınan hukuki haklardan biri de karşılıklı olarak borçları ile ilgili düzenleme yapabilmeleridir.
Edinilmiş mallara değer olarak eklenenler ise aşağıdaki şekilde sıralanır:
- Bir eşin mal rejimi sona ermeden önceki bir yıllık süre içinde diğer eşin rızası dışındaki olağan hediyelerden hariç yaptığı karşılıksız kazandırmalar,
- Eşlerden birinin mal rejimi sürerken diğer eşe ait katılma alacağını azaltma maksadı ile yapacağı devirler,
Mal rejimi tasfiyesi sırasında denkleştirme isteme hakkı da eşlere tanınır. Bu durumda da bir eşe ait kişisel mallara yönelik borçların edinilmiş mallardan ya da edinilmiş mallara ait borçların kişisel mallardan karşılanmış olması gerekir.
Ekleme ve denkleştirme yapıldıktan sonra elde edilecek olan miktarları da kapsamak üzere her eşe ait edinilmiş malların toplam değeri üzerinden bu malları ilgilendiren borçların çıkarılmasının ardından elde edilen miktara artık değer adı verilmektedir.
Bir borcun hangi kesime ait olduğu belirlenemediği takdirde ise edinilmiş mallar arasında kabul edilmesi söz konusu olur. Mal rejimi tasfiyesi yapılırken tasfiyeye konu malın tasfiye tarihindeki en yakın piyasa değeri dikkate alınmaktadır.
Katkı Payı Alacağı ve Değer Artış Payı Alacağı
Boşanma davası kararının kesinleşmesinin ardından açılacak olan mal rejimi tasfiyesi davası sırasında katılma alacağına ek olarak katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağı da talep edilebilir.
Katkı payı alacağı olarak adlandırılan alacak türünde 1 Ocak 2002 yılı öncesinde mal ayrılığı rejimine tabi eşlerden herhangi birinin karşı tarafın edineceği malvarlığı değeri üzerindeki katkısı dikkate alınır. Bu katkı günümüze oranlanır ve dava tarihi de dikkate alınmak sureti ile faizi ile hesaplaması yapılır.
Bu hesaplama sırasında tarafların gelirleri dikkate alınır. Ayrıca evlilik birliği sırasında evliliğin ekonomik bütünlüğüne ne oranda katkı sundukları gözetilir. Tarafların toplam tasarruf miktarı içindeki katkı oranları da belirlenir.
Değer artış payı da eşlerden birinin diğer eşin malvarlığı değerlerine katacağı değerlerin artış payını ilgilendirmektedir. Değer artış payına karar tarihi itibarı ile faiz işletilirken katkı payı alacağına dava tarihi esas alınarak faiz işletilir.
Boşanmada Mal Paylaşımına Tabi Mallar Nelerdir?
Boşanmada mal paylaşımı yapılırken edinilmiş malvarlığı değerleri eşler arasında bölüşülür. Her eş evlilik birliği sürerken edinmiş olduğu malları evliliğin bitmesi halinde paylaşır. Bu kapsamda edinilmiş mal olarak adlandırılan mallar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Çalışma karşılığı edinilen mal varlığı değerleri,
- Çalışma karşılığı alınan maaş ve ücretler,
- Sosyal Güvenlik Kurumu ve benzer kurumlardan yapılmış olan ödemeler,
- Çalışma gücü kaybı nedeni ile ödenmiş tazminatlar,
- Kişisel mallardan elde edilen gelirler,
- Para ile alınan ya da maaş veya çalışma sonucunda edinilen mal varlığı değerleri,
- Edinilmiş malların yerine konabilen değerler,
- Şirket hisselerinden edinilen kar payı değerleri,
- Maaştan biriktirilmiş olan para,
- Evlilik birliği sürerken alınan araç ve benzer mallar,
- Evlilik birliği sürerken alınan gayrimenkuller,
- Eserlerden kazanılan para,
- İşsizlik maaşı,
- Kıdem tazminatı,
- İkramiye, pirim, bahşiş vb. Ödemeler,
- Gayrimenkul kira geliri,
- Bankada duran paranın faiz geliri,
- Edinilmiş malların satışından kazanılan parayla elde edilenler,
- Emeklilik ikramiyesi,
- Ödüller,
- Taksitle alınan eşyaların evlilik süresince ödenen taksitleri.
Hangi Mallar Paylaşıma Dahil Edilmez?
Kişisel mal olarak adlandırılan malvarlığı değerleri boşanmanın ardından gerçekleşecek olan mal rejimi tasfiyesi sırasında paylaşıma dahil edilmemektedir. Paylaşma dışında tutulan mallar ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Eşlerden birine ait olan ve kişisel olarak kullanılan eşyalar,
- Evlilik birliği kurulmadan önce eşlerden birine ait olan eşyalar,
- Evlilik sürerken taraflardan birine miras kalan şeyler,
- Evlilik birliği içindeyken karşılıksız kazanılan değerler,
- Manevi tazminata konu olan alacaklar,
Boşanmada paylaşıma konu edinilmeyen mallar arasında eşlerden birine miras kalan ya da bağışlanan şeyler yer alır. Ziynet eşyaları, eşlere ait kişisel mallar, evlilik birliği kurulmadan önce eşlerin almış olduğu her tür mal bu kapsamda yer alır.
Mal Rejimi Davası Nasıl Açılır?
Mal rejimi davası açılacağı zaman öncelikle boşanma davasının sonuçlanmış olması gerekir. Boşanma davası kararı kesinleştikten sonra mal rejiminin tasfiyesi için dava açılması uygundur. Bu dava için zamanaşımı süresi vardır ve 10 yıl olarak belirlenmiştir.
Anlaşmalı boşanma davalarında anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanırken de mal paylaşımının nasıl yapılacağı anlaşma metnine eklenebilir. Uygulama sırasında boşanma davası dilekçesi hazırlanırken dilekçeye mal paylaşımında bulunma istemi de eklenebilmektedir.
Bu talep gerçekleştirilmiş olsa dahi hakim her iki davayı da ayırmaktadır. Boşanma davası ve mal paylaşımı davası ayrı ayrı görülür. Boşanma davasında mal rejimi davası bekletilmektedir. Boşanma davası kararı kesinleştikten sonra da mal rejimi davasının görülmesi söz konusu olur.
Mal Rejimi Davasında Neler Talep Edilir?
Mal rejimi davası açıldığında üç ayrı talepte bulunulabilir. Katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağı talebi bu dava sırasında mahkemeye iletilebilir. Yasal mal rejimi söz konusu ise edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olduğundan evlilik birliği sürerken edinilen mallar eşler arasında ortak olarak pay edilir.
Katılma alacağı hesaplaması yapılırken Türk Medeni Kanunu uyarınca hareket edilir. Yarı yarıya pay edilen katılma alacağı hesaplanırken aşağıdaki yöntem takip edilir:
- Eklenecek değer olarak adlandırılan değerler eşin malvarlığından fiilen çıkmasına rağmen hukuken malvarlığında mevcut kabul edilen malvarlığı değerleridir.
- Denkleştirme adı verilen hesaplama sırasında eşlerden birinin kişisel mallarına yönelik borçları dikkate alınır. Bu borçlar evlilik dışı kişisel mallar ve evlilik içi edinilmiş mallar arasındaki yarar ve zarar dikkate alınarak dengeleme amacıyla hesaplanır.
- Son aşamada ise eklenen değerler ve denkleştirmenin ardından evlilik birliği sürerken edinilmiş tüm malvarlığı toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar düşülür ve kalan değer katılma alacağı olarak değerlendirilir.
- Katkı payı alacağı ise bir eşin almış olduğu mala katkı sunan eşin talep edeceği değerdir. Bu talep sistemi eski Medeni Kanun kapsamında geçerli kabul edilmektedir.
- Değer artış payı alacağı ise eşlerden biri tarafından alınan malın edinilmesi, iyileştirilmesi ya da korunmasına yönelik doğan bir haktır. Tasfiye yapılırken konu edinilen malda oluşan değer artışı bunu talep eden eşin katkısı oranında hesaplanır.
Mal Rejimi Davası Nerede Açılır? Görevli ve Yetkili Mahkeme
Mal rejimi davası açılacağı zaman Aile Mahkemesine müracaat edilmesi gerekir. 4787 sayılı kanun uyarınca kurulmuş olan Aile Mahkemeleri bu davalara bakmak üzere görevlendirilmiştir. Boşanmada mal paylaşımı yetkili mahkeme olarak ise aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
- Mal rejiminin eşlerden birinin ölümüyle sonlanması halinde vefat edenin son ikametgahında yer alan mahkemeye başvurulur.
- Boşanma kararı verilerek sonlanan evliliklerde ise mahkemenin kararı kesinleştikten sonra veya boşanma davası sürerken davaya bakan mahkeme yetkilidir.
- Yukarıda sayılanlar dışında ise diğer tüm hallerde davalı eşin ikametgahının bulunduğu yerdeki Aile Mahkemesi yetkili mahkeme olarak kabul edilmektedir.
Mal Rejiminin Tasfiyesi Davası Ne Zaman Açılır?
Mal rejiminin tasfiyesi davası açılacağı zaman öncelikle boşanma davasının kararının kesinleşmesi gerekir. Boşanma davası açılırken de mahkemeye sunulan dilekçede mal paylaşımına yönelik istemde bulunulabilir.
Talep yapılmış olsa dahi hakim boşanma davası ve mal paylaşımı davasını ayırır. Boşanma kararı kesinleştikten sonra da mal paylaşımı davası görülebilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de boşanma davası kararı kesinleştikten sonra dava açılacaksa dava zamanaşımı süresidir.
Dava zamanaşımı süresi mal rejimi tasfiyesi davası için 10 yıl olarak tespit edilmiştir. Bu sürenin aşılması halinde dava açma hakkı kaybolur. Anlaşmalı boşanma davalarında ise anlaşmalı boşanma protokolüne mal paylaşımının ne şekilde yapılmasını istediklerini taraflar ekleyebilir.
Mal Rejimi Davası Kime Karşı Açılır, Açılmazsa Ne Olur?
Mal rejimi davası evlilik birliğini sonlandıran eşlerin açtığı bir dava türüdür. Boşanma davası açıldıktan sonra ya da dava açılırken mal rejiminin tasfiyesi talep edilebilir. Çekişmeli bir boşanma davasında eşler mal rejiminin tasfiyesi talebini dilekçeye eklediklerinde boşanma kararının kesinleşmesinin ardından mal rejiminin tasfiyesi davası görülür.
Boşanma davası dilekçesi ile istem iletilmediğinde ise dava sonucunun kesinleşmesinin ardından 10 yıllık dava zamanaşımı süresi içinde mal rejiminin tasfiyesi davası açılabilmektedir. Buna ilaveten anlaşmalı boşanma davalarında boşanma protokolünde de mal paylaşımı konusuna yer verilmemiş ise dava sonuçlandıktan sonra 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde mal paylaşımı yönünde Aile Mahkemesine dava açılabilir. Mal rejiminin tasfiyesi talebi ile dava açılmadığı takdirde eşler arasında mal paylaşımı yapılamaz. Evlilik birliği sürerken edinilmiş mallar eşlerin ortak mülkiyetinde kalır.
Dava Açma Süresi ve Zamanaşımı
Mal paylaşımı davası açılacağı zaman boşanma davasının sonuçlanması beklenir. Mahkeme kararı kesinleştikten sonra da mal rejiminin tasfiyesi talebi ile Aile Mahkemesine dava açılabilir. Boşanma davası açılırken de mal rejimini tasfiyesi talebi mahkemeye dilekçede iletilebilir. Boşanma davası kararı kesinleşince mal paylaşımı davası görülür.
Mal rejiminin tasfiyesi davası için dava açma süresi dikkate alınması gereken bir süredir. Dava zamanaşımı süresi olarak adlandırılan bu zaman aralığı 10 yıl olarak tespit edilmiştir.
Mal rejimi davası açılacağı zaman belirli bir zamanaşımı süresinin olduğu unutulmamalıdır. Boşanma kararı kesinleştikten sonra dava açılacağı zaman 10 yıllık dava zamanaşımı süresinin dikkate alınması gerekir.
Yurt dışında boşananlar bakımından mal paylaşımı davası zamanaşımı süresi geçerli olurken ilgili ülke kanunları uyarınca boşanma kararı hangi tarihte kesinleşmiş ise ona göre hareket edilmelidir.
Mal Rejimi Davası Ne Kadar Sürer?
Mal rejimi davasının sonuçlanma süresi davanın kapsamına, mahkemelerin iş yüküne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bir takım hesaplamaların yapılması gerekli olduğundan malvarlığı değerlerine yönelik yapılacak hesaplamaların ardından davanın sonuçlanması mümkün olur.
Bu tür davalarda hukuki destek almanın önemi vardır. Bir avukat aracılığı ile sürecin takip edilmesi hak kayıplarının engellenmesi açısından da önem taşır. Mahkeme sürecinin daha hızlı bir biçimde yönetilmesi bu yolla sağlanabilir.
Mal Rejimi Davası Sonucunda Verilebilecek Kararlar Nelerdir?
Mal rejimi davası açıldığında yasal mal rejimine tabi olan eşler açısından evlilik birliği içinde edinilen malların yarı yarıya paylaştırılması söz konusu olur. Eşler kanunda belirlenmiş olan diğer mal rejimlerini seçtikleri takdirde bu rejimler uyarınca mal paylaşımı yapılır.
Mal rejimi tasfiyesi yapılırken mahkeme 01.01.2002 tarihinden önce evlenenlerin edindikleri malların bu tarihten önce edinilmiş olması halinde malın kimin üzerine kayıtlı olduğuna bakarak karar verir. Bu durumda mal hangi eşe ait ise onun kabul edilecektir.
01.01.2002 tarihinden sonra edinilen mallar içinse edinilmiş mallara katılma rejimi uyarınca yarı yarıya paylaşım yapılır. 2002 yılı öncesinde ve sonrasında uygulanacak olan mal rejimlerinin ortak noktası ise evlenmeden önce edinilmiş olan malların kişisel mal kapsamında yer almasıdır.
Boşanmada Mal Kaçırma Nasıl Önlenir?
Boşanmada mal kaçırma zaman zaman eşlerin karşılaştığı sorunlardan biridir. Taraflardan birinin diğer eşe karşı, mal paylaşımı sonucunda yükümlülüklerinden kaçmak veya tazminat ödememek maksadı ile bunu gerçekleştirmesi mümkündür.
Boşanma davası görülürken mal kaçırma işlemlerini engellemek isteyen eş, mallar üzerinde ihtiyati tedbir kararı koydurabilir. Aile mahkemesince konulabilen bu karar için mal paylaşımı davası açılırken talepte bulunulabilir.
Aile konutu olarak kullanılan gayrimenkul için de hangi tarafın adına kayıtlı olduğuna bakılmaksızın aile konutu şerhi konulabilmektedir. Bunun için ilgili tapu sicil müdürlüğü aracılığı ile işlem yapılabilmektedir. Aile konutu şerhi konulan gayrimenkulün diğer eşin rızası dışında satılması mümkün olmamaktadır.
Evlilik Birliğinde Edinilen Malları Boşanmada Mal Paylaşımı Dışında Tutmak İçin Ne Yapılmalıdır?
Evlilik birliği sürerken ya da evlilik birliği kurulmadan önce eşler dilerse kanunda öngörülen mal rejimlerinden herhangi birini seçebilir. Buna ilaveten mal rejimi sözleşmesi imzalamak sureti ile bazı malvarlığı değerlerinin kişisel mal statüsünde değerlendirilmesi yönünde karar alabilir.
İmzalanacak sözleşme kapsamında evliliğin bitmesi durumunda kişisel mal olarak sayılan değerler kanun uyarınca paylaşıma dahil edilmeyeceği için eşler böyle bir karar aldıkları takdirde bu mallar paylaşıma tabi olmamaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Mal Rejimi Ne Demek?
Eşlerden her birinin kendisine ve eşine ait olan mal varlığı değerleri üzerindeki hak ve yükümlülükleri mal rejiminin konusudur.
Mal Rejimi Türleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu kapsamında 4 çeşit mal rejimi bulunur. Edinilen mallara katılma rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, mal ayrılığı rejimi ve mal ortaklığı rejimi 4721 sayılı yasada yer verilen ve geçerli olan mal rejimi türleridir.
Mal Rejiminin Tasfiyesi Nedir?
Mal rejimi tasfiyesi mevcut mal rejiminin sonlandırılması anlamına gelir. Mahkemece evlilik iptali söz konusu ise veya boşanma kararının kesinleşmesinin ardından mal ayrılığına geçişle birlikte mal rejimi tasfiyesi söz konusu olur.
Mal Rejimi Ne Zaman Sona Erer?
Mal rejimi eşlerden biri ölürse ya da başka bir mal rejimi anlaşması yapılmış ise sona erer. Bunun yanı sıra boşanma davası kararı kesinleştikten sonra mal rejimi tasfiyesi davası açılmakla da mal rejimi sonlandırılabilir.
Mal Rejimi Davası Boşanmadan Önce Açılabilir mi?
Mal rejimi davası boşanma davası öncesinde açılmış olsa dahi mahkeme boşanma davasını bekletme sebebi sayacağından boşanma davası kararı kesinleşene kadar beklenir. Karar kesinleşmekle de 10 yıllık dava zamanaşımı süresi içinde mal rejiminin tasfiyesi davası açılabilir.
Karşı Dava Açılabilir mi?
Mal rejiminin tasfiyesi yönünde bir dava açılmış ise karşı tarafa karşı dava açılabilir.
Mal Rejimi Davasında Kusur Önemli mi?
Katılma alacağı davası söz konusu olduğunda kural olarak tarafların kusur oranları dikkate alınmamaktadır. Türk Medeni Kanunu uyarınca yasada yer verildiği şekilde mal paylaşımı eşler arasında yapılır.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Mal Rejimi Davası İkame Edilebilir mi?
Anlaşmalı boşanma davası açan eşler anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımı konusunda herhangi bir karar almadıkları takdirde boşanma davasının ardından mal rejimi tasfiyesine yönelik olarak dava açabilmektedir. Bunun için 10 yıllık dava zamanaşımı süresi bulunur.
Evlilik Sırasında Alınan Ev Boşanınca Kimindir?
Yasal mal rejimi kapsamında edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli ise evlilik birliği sürerken alınmış olan ev üzerinde tarafların eşit hakları olduğundan paylaşım da buna göre yapılır.
Evlilik Öncesi Ev Boşanınca Kime Kalır?
Türk Medeni Kanunu kapsamında eşler arasında mal paylaşımının ne şekilde yapılacağı belirlenmektedir. Evlilik birliği kurulmadan önce alınmış olan ev hangi eşe ait ise onun olur.
Boşanmada Eşe Ait Şirket Nasıl Paylaşılır?
Evlilik birliği kurulmadan önce eşlerden biri tarafından kurulan şirket kurucu eşe ait kabul edilir ve kişisel mal statüsünde yer alır. Şirketin hisselerinin evlilik birliği sürerken değer kazanması halinde diğer eşin bunun yarısını isteme hakkı bulunur.
Boşanmada Hacizli Malların Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Boşanmada hacizli malların paylaşımı konusunda kanunda açık bir ifade yer almamaktadır. Malın hacizli olup olmamasının paylaşım sırasında herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Evlilik birliği hangi tarihte kurulmuş ise bu tarih dikkate alınarak mal paylaşımı yapılması söz konusudur.
Eşlerden Biri Ölürse Mal Paylaşımı Nasıl Olur?
Eşlerden biri vefat ettiğinde eşin ölüm tarihi dikkate alınır ve edinilmiş mallara katılma rejimi tasfiye tarihi bu tarih baz alınarak belirlenir. Sağ kalan eşin evlilik birliği sürerken edinilen malların yarısı üzerinde katılma alacağı hakkı bulunur.
Evlilik Öncesinde Kredi İle Alınan Malların Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Evlilik öncesinde alınmış olan mallar, bunları alan eşin kişisel malı kapsamında değerlendirildiğinden yasal mal rejimi uygulanırken paylaşıma dahil edilmemektedir. Yasal mal rejimi uyarınca evlilik birliği sürerken edinilen mallar paylaşıma tabidir. Evlilik öncesinde alınmasına rağmen kredisi evlilik birliği sürerken ödenen mallar için belirli bir hesaplama yöntemi kullanılmak sureti ile mal paylaşımına dahil edilmesi söz konusu olmaktadır.
Boşanma Davası Öncesinde Satılmış Mallar Paylaşıma Tabi midir?
Boşanma davası öncesinde satılmış mallar için mahkemece dava tarihi dikkate alınarak geriye dönük biçimde 1 yıllık sürede yapılan satışlar hiç yapılmamış kabul edilerek mal paylaşımına eklenmektedir. Bu malların değeri belirlenirken hakim hakkaniyet ilkesine göre hareket eder.
Miras Kalan Mallar Paylaşılır mı?
Miras kalan mal, eşin kişisel malı olarak kabul edilir. Kanun uyarınca da kişisel mallar mal paylaşımı sırasında bölüşülmemektedir.
Maddi ve Manevi Tazminatlar ve Bağışla Kazanılan Paralar Paylaşıma Tabi mi?
Manevi tazminatlar kişisel mal olarak kabul edilir. Boşanmada mal paylaşımı yapılırken bunlar paylaşıma dahil edilmez. Maddi tazminatların özelliği ise edinilmiş mal olarak kabul edilmesidir. Boşanma davasının ardından mal rejimi tasfiyesi yapılırken maddi tazminat alacakları yarı yarıya pay edilir.
Evlilik Öncesi Edinilmiş Malların Kira Gelirleri Mal Paylaşımına Konu Edilir mi?
Evlilik öncesinde alınan malların kira gelirleri evlilik içinde edinilen mal olarak kabul edilmektedir. Boşanmada mal paylaşımı söz konusu olduğunda bu gelirlerin yarısı üzerinde eşler hak sahibi olmaktadır.
