Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süreci *2023 Süresi, Harcı ve Formu
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru; hak arama kültürünün tabanda yaygınlaşması, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile bütünleşmiş biçimde kamu gücünden dolayı ortaya çıkan ihlallerin en üst mahkeme nezdinde yargılanması amacıyla 2010 yılı Anayasa değişikliği ile Türk hukuk sisteminde uygulama alanı bulmuştur.
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru özellikle insanın doğuştan sahip olduğu dokunulamaz ve devredilemez temel hak ve hürriyetlerin korunması noktasında önemli bir hak arama mekanizmasıdır. Bu mekanizma; yaşam, din ve vicdan özgürlüğü, ifade, beden bütün bütünlüğünün dokunulmazlığı gibi hakların ihlal edilmesi durumunda faillerin cezalandırılması, zararın tazmini hususunda işlevsel bir yöne sahiptir.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nedir?
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile uyumlu bir biçimde T.C vatandaşlarının anayasal güvence altına alınmış haklarının, kamu gücü tarafından ihlal edilmesi durumunda başvurulabilecek bir yargı yoludur. Anayasa mahkemesinin nihai kararı bağlayıcıdır ve herkesi bağlar.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Şartları Nelerdir?
- Anayasa mahkemesine bireysel başvuru yapabilmek için diğer kanun yollarının tüketilmiş olması gerekmektedir.
- Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde belirtilmiş haklar ve özgürlüklerin kamu gücü tarafından ihlal edilmesi gerekmektedir.
- Anayasa mahkemesine bireysel başvuru herkes tarafından yapılabilir. Durumun tek istisnası seçme, seçilme ve siyasi faaliyetlerden kaynaklı hak ihlali yaşayan kişilerin Anayasa mahkemesine başvurabilmesi için T.C vatandaşı olmaları gerekmektedir.
- İhlal edilen hakkın hem Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi hem de T.C Anayasası tarafından korunması gerekmektedir. T.C Anayasası tarafından korunan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde yer almayan haklar için Anayasa mahkemesine bireysel başvuruda bulunulamaz. Aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde yer edinen ancak Türkiye’nin şerh düştüğü maddelere ilişkin ihlallerde anayasa mahkemesine başvuruda bulunması mümkün değildir.
- Kural olarak ihlalin devlet tarafından yapılmış olması gerekmektedir. Sadece bu durumda anayasa mahkemesine başvurulabilir; ancak özel hukuk kişileri tarafından bir insan hakkı ihlal edilmiş ve kolluk, yargı mercileri ihlalin giderilmesinde gerekli yasal uygulamaları icra etmemişse bu durum için anayasa mahkemesine başvuru yolu açıktır.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi Ne Kadardır?
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru süresi kural olarak 30 gündür. 30 günlük süre diğer kanun yollarının tüketilmesinin kesinleşmesi itibarıyla başlamaktadır. Söz gelimi Danıştay’ın temyiz incelemesinin ardından nihai karar ilgili kişiye tebliğ edilir. Tebliğ tarihini takip eden 30 gün Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresidir. İhlal için öngörülen bir kanun yolu olmaması durumunda 30 gün süre ihlalin öğrenilmesinden itibaren başlamaktadır.
Anayasa mahkemesine başvuran kişi, 30 günlük süreyi mazereti sebebiyle kaçırabilir. Sürenin kaçırılmasına neden olan mazeret Anayasa Mahkemesine sunulur. Mahkeme mazereti inceler ya da davayı süre yönünden reddeder.
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru, internet sitesinden yayımlanan formu eksiksiz doldurmak suretiyle yapılır. Formda belgeler tarih sırasına göre numaralandırılarak eklenmelidir. Bunun yanı sıra sayfalar şekil bakımından okunaklı, muntazaman bir şekilde doldurulmalıdır.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu 7 bölümden oluşur:
- BÖLÜM: GENEL BİLGİLER VE DİZİ PUSULASI
- BÖLÜM: BAŞVURUCU BİLGİLERİ
- A) BAŞVURUCU GERÇEK KİŞİ İSE;
1) T.C Kimlik Numarası
2) Adı Soyadı
3) Anne Adı
4) Baba Adı
5) Doğum Tarihi
6) Cinsiyeti
7) Uyruğu
8) Mesleği
9) Telefon Numaraları
10) E-Posta
11) Adresi
doldurulur.
- B) BAŞVURUCU TÜZEL KİŞİ İSE;
1) MERSİS Numarası
2) Unvanı
3) Vergi Numarası
4) Kayıtlı olduğu sicil ve Sicil Numarası
5) Temsilcinin Adı Soyadı
6) Temsilcinin T.C Kimlik Numarası
7) Telefon Numaraları
8) Kayıtlı Olduğu Elektronik Posta Adresi
9) Adresi
III. TEMSİLCİ BİLGİLERİ
- A) TEMSİLCİ AVUKAT İSE;
1) Adı Soyadı
2) Kayıtlı Olduğu Baro
3) Baro Sicil Numarası
4) Temsilcisi olduğu başvurucular
5) Telefon Numarası
6) E- posta Adresi
7) Adresi
- B) TEMSİLCİ AVUKAT DEĞİLSE;
1) T.C Kimlik Numarası
2) Adı Soyadı
3) Anne Adı
4) Baba Adı
5) Doğum Tarihi
6) Uyruğu
7) Temsil Olunan Başvurucular
8) Temsil İlişkisi
9) Telefon Numaraları
10) E- Posta Adresi
11) Adresi
Doldurulur.
- AÇIKLAMALAR
- DİĞER BİLGİLER
- SONUÇ TALEPLERİ
Doldurularak Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru formu iletilir.
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Harcı
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru formuna harcın ödendiğine dair belgenin eklenmesi zorunludur. 2022 yılı harç ücreti 664,10 TL olup Hazine ve Maliye Bakanlığı her ildeki veznelerinden yahut başvuruyu direkt Anayasa Mahkemesi’nden yapacaklar için başvuru formuyla beraber harç da yatırılabilir.
Anayasa mahkemesi bireysel başvuru harcını ödeme gücünden yoksun kişiler adli yardım talebinde bulunabilir. Başvurucu, ödeme gücünün yoksun olduğunu ve maddi durumunun mevcut durumda yetersiz kalacağını SGK veya muhtarlık müesseselerinden alacağı belgelerle bir kanıta dayandırmak zorundadır.
Anayasa Mahkemesine Kimler Başvuruda Bulunabilir?
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru hakkı ihlal edilen özel hukuk kişisi, kanunu temsilci veya avukatlar tarafından yapılabilmektedir. Dernek ve saire tüzel kişisi yönetmeliklerinden kaynaklanan haklarından dolayı anayasa mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilir. Ayrıca kamu tüzel kişileri Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunamazlar. Başvurunun mahiyeti gereği ihlallerin kamu gücünden kaynaklanması, kamu tüzel kişilerin Anayasa Mahkemesine başvuru önündeki teorik engeldir.
