HAGB Kararı Nedir?
HAGB nedir? Yapılan yargılama sonrasında sanık hakkında hükmolunan cezanın ceza hukuku açısından herhangi bir sonuç doğurmamasına olanak sağlayan bir sistemdir. Elbette ki HAGB kararı (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) verilebilmesi için bir takım şartların oluşması gerekmektedir. HAGB şartları gerçekleşmemesi durumunda sanık hakkında verilen ceza kesinleşmesi halinde infaz aşamasına geçilmektedir.
Sanığa verilen ceza kararının ortadan kaldırılmasına olanak tanıyan HAGB kararı, davanın da düşmesine sebep olur. Bunun gerçekleşmesi ise denetim süresi içinde sanığın kasıtlı bir suç işlememesi ve kendisine tanımlanan yükümlülüklere uygun davranması ile mümkündür.
HAGB kurumunda ortada sonuç doğuracak bir mahkeme hükmü bulunmaz. Mahkemenin kararını açıklamadığı bu süreçte açıklama geri bırakılmış durumdadır. HAGB kararı ile sanığa ikinci bir şans verilmektedir. Kişi suç işlediğinde ceza hukuku kapsamında yaptırımlarla karşılaşır. Bu müdahalenin askıya alınabilmesi için HAGB kararı alınması gerekir.
HAGB kararının uygulanabilmesi için koşulların birlikte yerine getirilmesi gerekir. Bu kararla yargılanan kişi için ikinci bir şans tanınmış olur. HAGB kararı verilen sanığın mevcut hukuki statüsünde olumsuz bir değişikliğin meydana gelmemesi amaçlanır.
Bu karar verildiğinde sonuç doğuracak bir mahkeme hükmünün ortada olmadığı görülmektedir. Sanık hakkında verilen karar sonuç doğuracak biçimde henüz açıklanmaz ve açıklama geri bırakılır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Hukuk sistemimizde yer alan “ceza erteleme” ile kısmen benzerlik gösterse de HAGB şartları incelendiğinde oldukça farklı uygulamalar olduğu görülmektedir. Bu nedenle HAGB nedir? Konunun ayrı bir başlık altında incelenmesi gerekmektedir. Sanık hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının herhangi bir sonuç doğurmaması öncelikle sanığın denetim süresi içerisinde herhangi bir kasıtlı suç işlememesine bağlıdır.
Bununla birlikte denetimli serbestlik hükümleri çerçevesinde ileride detaylandıracağım şekilde sanığa bir takım yükümlülükler yüklenmesi mümkündür. Bu yönüyle HAGB’nin yeniden suç işlemesinin önlenmeye yönelik caydırıcı bir uygulama olduğunu söylemek mümkündür.
CMK m.231
Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması
Madde 231 – (1) Duruşma sonunda, 232 nci maddede belirtilen esaslara göre duruşma tutanağına geçirilen hüküm fıkrası okunarak gerekçesi ana çizgileriyle anlatılır.
(2) Hazır bulunan sanığa ayrıca başvurabileceği kanun yolları, mercii ve süresi bildirilir.
(3) Beraat eden sanığa, tazminat isteyebileceği bir hâl varsa bu da bildirilir.
(4) Hüküm fıkrası herkes tarafından ayakta dinlenir.
(5) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.
(6) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması, b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. (Ek cümle: 22/7/2010 – 6008/7 md.) Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.
(7) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez.
(8) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. (Ek cümle: 18/6/2014- 6545/72 md.) Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.
(9) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Altıncı fıkranın (c) bendinde belirtilen koşulu derhal yerine getiremediği takdirde; sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
(10) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.
(11) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.
(12) (Değişik: 28/3/2023-7445/21 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir. İtiraz mercii, karar ve hükmü inceler; usul ve esasa ilişkin hukuka aykırılık tespit ettiği takdirde, gerekçesini göstererek karar ve hükmü kaldırır ve gereğinin yapılması için dosyayı mahkemesine gönderir.
(13) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi halinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.
(14) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/562 md.) Bu maddenin hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümleri, Anayasanın 174 üncü maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak uygulanmaz.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Koşulları (HAGB Şartları)
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması nedir? HAGB nedir? Soruları kadar HAGB şartları da sıkça araştırma konusu olmaktadır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasınadair tüm hususların düzenlendiği CMK 231. Maddesinde ayrıca HAGB şartları da sıralanmıştır. Buna göre;
- Sanık hakkında daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı verilmiş bir mahkumiyet kararının bulunmamalıdır.
- Hükmolunan ceza miktarının 2 yıl ve daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası olması gerekmektedir.
- Mahkemece sanığın yeniden suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşmalıdır.
- Suçun işlenmesi nedeniyle kamunun veya mağdurun herhangi bir zararının bulunması halinde bu zararın aynen tazmin edilmelidir.
- Yukarıda belirtmiş olduğum HAGB şartlarının gerçekleşmesi ile birlikte sanığın hakkında uygulanacak olan HAGB kararını kabul etmesi gerekmektedir.
HAGB kararı bazı şartların bir araya geldiği durumlarda uygulanabilir. Kararın uygulanabilmesi koşulların birlikte sağlanması ile mümkün olur. Tüm şartlar bir araya gelmediği takdirde hâkimin böyle bir karar vermesi mümkün değildir.
Sanığa yönelik HAGB kararı verileceği zaman işlediği suçun kapsamı önemlidir. Disiplin suçlarında, karşılıksız çek keşide etme suçunda, imar kirliliğine neden olma suçunda, inkılap kanunlarına karşı işlenen suçlarda ve disiplin ve tazyik hapsine yol açan fiillerde işbu karar uygulanamaz.
HAGB kararında sanığı ilgilendiren koşullara da yer verilmektedir. Sanık bu koşulları birlikte sağlamadığı takdirde HAGB kararı verilemez. Sanık HAGB kararı verileceği zaman daha önce kasıtlı bir suç işlememiş ve buna dair bir mahkûmiyet kararı almamış olmalıdır.
Sanık hakkında önceden verilmiş bir mahkûmiyet kararı olması halinde HAGB kararı verilememektedir. Sanık taksirle bir suç işlediğinde hakkında HAGB kararı verilebilir. Sanığın adli sicil kaydında denetimli serbestlik kararı olması halinde de işbu karar verilebilmektedir. Sanığın işlediği suçun kasıtlı olarak işlenmemiş olmasına bakılır.
Sanığın kasıtlı bir suça dair geçmişte mahkumiyeti varsa ve bu hüküm adli sicilinden silinme koşullarına uygun olarak silinmiş ise HAGB kararı verileceği zaman engel teşkil etmez. Sanığın daha önce işlediği kasıtlı suça istinaden mahkumiyetinin üzerinden tekerrür hükümlerine yönelik uygulanması yönünde yeterli süre geçtiği takdirde de söze konu karar uygulanabilmektedir.
Kamunun ya da mağdurun işlenen suç sebebi ile bir zarara uğraması durumunda uğranılan bu zararın giderilmesi HAGB koşullarından biridir. Maddi zararlar için geçerli olan bu durum manevi zararları kapsamaz.
Mahkeme HAGB kararı vereceği zaman sanığın tutum ve davranışlarına da bakar. Mahkemenin kanaatinin sanığın yeniden suç işlemeyeceği yönünde olması da işbu kararı verilebilmesi koşulları arasında yer alır.
HAGB kararı alınabilmesi için sanığın da onayına bakılır. Sanığın bu kararı kabul etmemesi halinde uygulanması mümkün değildir.
Sanık hakkında bu karar verildiği takdirde 5 yıl süreyle denetim altına alınır. Bu sürede sanığın kasten suç işlememesi gerekir. 18 yaşından küçük çocuklara yönelik denetim süresi 3 yıldır.
Sanık denetim süresi içinde bir suç işlediğinde veya kendisi için belirlenen yükümlülüklere uymadığında hakkında verilen HAGB kararı açıklanır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilemeyecek Haller
HAGB kararında suça yönelik koşulların varlığına göre hareket edilmektedir. Bazı suçlarda özel kanunlar aracılığı ile HAGB kararının verilememesi yönünde engeller bulunur. HAGB kararının verilmesi yönünden engel teşkil eden suçlar aşağıdaki gibidir:
- Disiplin Mahkemeleri Kanunu kapsamında disiplin suçlarında ceza miktarına bakılmaksızın hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilememektedir. HAGB kararı verilebilmesi için suçun belli bir tarihten önce işlenmiş olup olmadığına bakılmaktadır. Bu kapsamda da 26.02.2008 tarihinden önce işlenen suçlarda HAGB kararı verilebilmektedir.
- İmar kirliliğine neden olma suçu işlendiğinde de hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilememektedir.
- Karşılıksız çek keşide edilme suçu, Anayasada koruma altına alınan inkılap kanunlarına yönelik suçlar, disiplin ve tazyik hapsi uygulanmasına gerek duyulan fiillerde HAGB kararı uygulanamamaktadır.
- Sanık kasıtlı bir suçtan mahkûmiyet almışsa hakkında HAGB hükümleri uygulanamamaktadır.
- Disiplin ve tazyik hapsine sebep olabilecek fiiller söz konusu ise HAGB kararı verilememektedir.
HAGB Kararına Karşı Kanun Yolu
HAGB kararı verildiğinde sanığın bu karara itiraz etme hakkı bulunur. Kararın açıklanmasının ardından ya da tebligat gerçekleştikten sonra 7 günlük yasal sürede itiraz hakkı sanığa tanınmaktadır.
Kanun yolları arasında bulunan istinaf ve temyiz için HAGB kararı söz konusu ise başvuru yapılamamakla birlikte bazı istisnai durumlarda bu geçerli değildir. İstisnai durumlarda suç vasfına yönelik istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurulabilir.
HAGB kararı veren mahkemeye itiraz kanun yolu ile başvuru yapılacağı zaman bir dilekçe sunulması gerekir. Mahkemenin itiraz dilekçesini inceledikten sonra kendi verdiği kararı değerlendirmesi söz konusu olur.
Mahkemenin kendi vermiş olduğu karara yapılan itiraza yönelik verilen dilekçeyi yerinde görmemesi halinde ise itiraz dilekçesini inceleme yetkisi olan mahkemeye göndermesi gerekir.
Bu durumda da Asliye Hukuk Mahkemesi HAGB kararına hükmetmiş ise o mahkemenin yer aldığı adliyede yer alan Ağır Ceza Mahkemesi itiraz dilekçesini incelemeye yetkilidir. Ağır Ceza Mahkemesi aynı adliyede bulunmadığı takdirde ise kararı veren mahkemenin yargı çevresinde yer alan Ağır Ceza Mahkemesi’nde dilekçe incelenecektir.
Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen HAGB kararına itiraz dilekçesi verildiğinde bu dilekçeyi incelemeye yetkili mahkeme HAGB kararı veren mahkemeyi sıra numarası bakımından takip eden Ağır Ceza Mahkemesi olur.
HAGB kararı için temyiz kanun yolu uygulanmamaktadır.
HAGB Kararına İtiraz Edilir Mi?
Sık karşılaşılmasa da HAGB kararına karşı itiraz edilmesi mümkündür. Sonuçları itibariyle HAGB kararı her ne kadar bir çeşit cezasızlık olarak görülmektedir. Ancak bu durum sanığın suçsuz olduğunu göstermemektedir. Aksine bir şekilde üzerine atılı suçu işlediği kanaatine varıldığı bir karar türüdür.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz genellikle Cumhuriyet Savcısı veya suçun mağduru tarafından HAGB şartlarının oluşmadığı nedeniyle yapılmaktadır. Yapılan HAGB kararına itiraz nedeniyle sanığın üzerine atılı suçun sübuta erip ermediği konusunda bir inceleme yapılmamaktadır.
Sadece kararın yukarıda belirtilen HAGB şartlarına uygun bir şekilde verilip verilmediği incelenmektedir. Bazı durumlarda ise HAGB kararını herhangi bir nedene bağlı olarak kabul etmeyen sanık tarafından HAGB kararınaitiraz edildiği zaman zaman görülmektedir.
HAGB Kararına Karşı İtiraz Dilekçesi
HAGB kararına karşı itiraz dilekçesi örneğinin açık hali aşağıda yer almakta olup işbu belgeyi direkt indirmek için
… AĞIR CEZA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI’NA;
İTİRAZ EDEN MÜDAHİL :
VEKİLİ :
İTİRAZA KONU KARAR : … Ceza Mahkemesi’nin …/…/… tarihli, …/… Esas ve …/… Karar sayılı kararı.
KONU : … Ceza Mahkemesi’nin …/…/… tarihinde sanık … … hakkında vermiş olduğu …/… Esas ve …/… Karar sayılı Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına itirazlarımızdan ibarettir.
AÇIKLAMALAR :
1-) … Ceza Mahkemesi’nin… suçundan yapılan yargılama neticesinde …/…/… tarihinde sanık … … aleyhine vermiş olduğu hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı kanuni düzenlemelere ve hukuka aykırılık teşkil etmektedir. Şöyle ki;
2-) 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesi hükmüne göre hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; hükmedilen cezanın iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olması, sanığın daha önce kasten işlenmiş bir suç sebebiyle mahkûm edilmemiş olması, mahkeme tarafından, sanığın şahsi özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları dikkate alınarak tekrar suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması ve suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekmektedir. Görüleceği üzere sanık hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için işbu dört şartın bir arada karşılanması ve mahkemece bu dört şart bakımından da değerlendirme yapılarak kanaat oluşturulması mecburiyeti söz konusudur.
3-) Hükmedilen cezanın … ay olması ve sanık … … geçmişte kasten işlenmiş bir suç sebebiyle mahkum olmamış bulunmakla beraber sanığın şahsi özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları dikkate alınarak tekrar suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılıp varılmadığı ve suçun işlenmesiyle müvekkilimizin uğradığı zararın tazmin edilip edilmediği hususlarında mahkemece bir değerlendirme yapılmamış, hükümde de kanunun aradığı bu koşullar bakımından herhangi bir gerekçe ortaya konmamıştır.
4-) Sanık … …, yargılama süresince …/…/… tarihli duruşmada müvekkilimize karşı tehditkar ifadelerde sarf etmiş ve bu durum ısrarlarımız neticesinde duruşma tutanaklarına geçirilmiştir. Sonraki duruşmalarda da sanığın rahatsız edici davranışları devam etmekle beraber bunları duruşma tutanaklarına geçirmemiz mümkün olmamıştır. Bu gerçeğin tespiti için lüzumu halinde duruşmayı izleyenlerden … … ve … … isimli şahıslar da dinlenebilir. Vaziyet ortadayken sayın mahkeme sanığın bu tutumlarını değerlendirme konusu yapmamış, gerekçeli kararda kanunun aradığı “sanığın yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması” koşulu hususunda herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır. Bu durum kanunun 232. maddesi hükmüne de muhaliftir.
HUKUKİ NEDENLER : 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m. 231, 232.
TALEP NETİCESİ : Yukarıda arz ve izah olunan sebeplerle, … Ceza Mahkemesi’ nin vermiş olduğu hükmün tekrar incelenmek suretiyle sanık … … hakkında … suçundan verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının kaldırılmasına ve açıklamalar bölümünde bahis konusu edilen nedenlerle “hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına” ve sanık hakkında verilen … ay mahkumiyet hükmünün açıklanmasına karar verilmesini bilvekale itirazen arz ve talep ederiz. …/ …/ …
Müdahil ……. Vekili
Av.
HAGB Ne Demek?
Uygulamada HAGB ne demek? ve HAGB nedir? soruları ile sıklıkla karşılaşmaktayız. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması cümlesinin kısaltılmışı olan HAGB daha önce kasıtlı bir suçtan herhangi bir şekilde hüküm giymemiş olan sanık hakkında verilen 2 yıl ve daha az süreli hapis cezalarının hukuki açıdan herhangi bir sonuç doğurmamasını ifade etmektedir. Ancak sanık hakkında HAGB kararı verilebilmesi için yukarıda belirtmiş olduğumuz HAGB şartlarının oluşması gerekmektedir.
HAGB Kararına Uyulmaması Nedeniyle Açılış Ne Demek?
Sanık hakkında verilen HAGB kararı uyarınca kendisine tanımlanan yükümlüklere uymak zorundadır. Yükümlülüklere aykırı hareket eden sanık için hükmolunan ceza aynen açıklanır. Denetim süresi içinde işlenen suçlarda da hâkim sanık hakkında verilen ve ertelenen cezayı aynen açıklar. Hükümde varsa hata ya da eksiklerin giderilmesi için kanun yolu muhakemesine başvurulur.
Sanık hakkında HAGB kararı verildiğinde kendisine bazı yükümlülükler tanımlanır. Bunun yanı sıra denetim süresi içinde sanığın suç işlememesi gerekir. Buna uymayan sanığın suç işlemesi veya yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde hakkında açılmış olan ve hükmü ertelenen dosya yeniden açılmaktadır.
5 Yıl Oldu Ne Yapmalıyım? (HAGB Kararı)
Hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen sanık 5 yıl süre ile yeniden suç işleyip işlemediği konusunda takip edilmektedir. Şayet sanık 5 yıl içerisinde (18 yaşından küçükler için 3 yıl) yeniden kasıtlı bir suç işlemez ise hakkında daha önce verilen hapis cezası için düşme kararı verilmektedir. Bu durum mahkemece re’sen gözetilen bir durumdur.
Bu nedenle sanığın herhangi bir şekilde bu konuda müracaatta bulunmasın gerek yoktur. Ancak yine de bu konuda düşme kararı verilip verilmediği konusunda 5 yılın dolmasından sonra dosyanın UYAP vatandaş portal veya bizzat müracaat ederek takip edilmesinde fayda vardır.
HAGB kararı verildikten sonra sanık 5 yıl boyunca denetime tabi olur. Bu süre 18 yaşın altındakiler için 3 yıl olarak belirlenmiştir. Denetim süresi içinde sanığa çeşitli yükümlülükler verilirken suç işlememesi de gerekir.
Yükümlülükleri yerine getiren sanık bu süre içinde yeni bir suç işlemediği takdirde süre sonunda hakkında verilmiş olan karar düşer. Sanık, hakkında HAGB kararı veren mahkemeye bir dilekçe ile başvurmak suretiyle hareket etmelidir. Kararı veren mahkemeye bir dilekçe ile başvurulduğunda karar silinir.
HAGB Kararı Bozulursa Ne Olur?
HAGB kararının kesinleşmesi için karara itiraz edilmemiş olması ya da itiraz edilmiş olsa da itirazın reddedilmesi gerekir. HAGB kararı kesinleştiği takdirde kanun yararına bozma yoluna başvurulabilmektedir.
Kanun yararına bozma talebi oluştuğu takdirde Yargıtay inceleme yapar. Bu inceleme sırasında ise HAGB kararının biçimsel yönden ele alındığı görülmektedir. Kararın içeriğinin denetlenmediği bu süreçte Yargıtay bazı noktaların kanuna uyup uymadığına bakar.
- Hükmolunan cezanın HAGB kanun yoluna uyup uymadığı,
- Zararın tazmin edilip edilmediği,
- Suça yönelik inceleme yapılırken suçun HAGB uygulanmasına engel teşkil edecek istisnai suçlardan olup olmadığı,
- Denetim süresinin doğruluğu,
- Sanığın varsa daha önce işlemiş olduğu suçun kasıtlı olup olmadığı,
- HAGB koşullarının hâkim tarafından değerlendirilip değerlendirilmediği.
Yargıtay’ın yukarıdaki hususlarda hukuka aykırılık bulması durumunda ve hukuka aykırılığın yeni bir yargılamaya sebebiyet vermesi söz konusu ise yeniden yargılama yapılması için dosyayı mahkemeye iade etmesi gerekir.
Yeni bir yargılamaya gerek görülmemesi durumunda ise Yargıtay ilgili ceza dairesi ya da Ceza Genel Kurulu doğrudan karar verebilir.
Sanığın hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına (HAGB) uymaması halinde sıklıkla HAGB bozulursa ne olur? soruları ile de karşılaşmaktayız. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına uyulmaması genel olarak sanığın 5 yıl içerisinde yeniden kasıtlı bir suç işlemesi ile gerçekleşmektedir. Bu durumda yeni işlemiş olduğu suça ilişkin kararın kesinleşmesinden sonra ilgili mahkeme daha önce HAGB kararı veren mahkemeye bu konuda ihbarda bulunmaktadır.
Yeniden suç işlediği yönünde yapılan ihbar sonrasında ilk mahkeme daha önce HAGB kararı verilmiş olan dava dosyasını yeniden açmaktadır. Bu şekilde sanık hakkında daha verilmiş olan ancak HAGB kararı uygulanan hüküm açıklanmaktadır.
Daha öncede belirttiğimiz gibi HAGB kararı sanık hakkında ceza hukuku açısından bir hüküm ifade etmemektedir. Ancak HAGB memuriyete engel mi sorusuna 657 sayılı yasanın 48. Maddesi uyarınca bir cevap vermek gerekmektedir. 657 sayılı yasanın 48. Maddesinde memurluğa alınmanın genel şartları düzenlenmiştir.
Buna göre; kasıtlı olarak işlenen herhangi bir suçtan dolayı 1 yıl ve daha fazla hapis cezasına çarptırılan kişiler memur olabilme şansını kaybetmiş sayılmaktadır. Yukarıda HAGB nedir? HAGB ne demek? başlıklarında da belirttiğimiz gibi hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları bir mahkûmiyet kararı niteliğinde değildir. Dolayısıyla HAGB kararı memuriyete engel teşkil etmemektedir.
Ancak aynı yasanın 48/5 maddesinde de belirtildiği gibi daha çok yüz kızartıcı suçlar olarak bilinen bir takım suçların işlenmesi halinde HAGB kararı alınmış olsa dahi memuriyete engel teşkil etmektedir. Ayrıca bu kişi suçun işlendiği sırada memur olarak görev yapması durumunda 657 sayılı yasanın 98. Maddesi veya 125/E-g maddesi uyarında memuriyetten çıkarılma disiplin cezası ile karşılaşması mümkündür. 657 sayılı yasada belirtilen ve yüz kızartıcı suç olarak kabul edilen suçlar özetle aşağıdaki gibidir.
- Devletin güvenliğine karşı suçlar,
- Anayasal düzene karşı suçlar,
- Hırsızlık,
- Zimmet,
- Rüşvet,
- İrtikap,
- Dolandırıcılık,
- Güveni kötüye kullanma,
- İhaleye fesat karıştırma,
- Edimin ifasına fesat karıştırma,
- Kaçakçılık,
- Suçtan kaynaklanan mal değerlerini aklama.
HAGB Kararı Memuriyete Engel Teşkil Eder mi?
HAGB kurumu sanığa ikinci bir şans verilmesi için uygulanır. Sanığın sahip olduğu hukuki statüsünde olumsuz bir değişikliğin olmaması için yapılan bu düzenleme şartlar sağlandığı takdirde uygulanabilmektedir.
Kişi hakkında verilen HAGB kararı devlet memuru olabilmesi yönünde bir engel teşkil etmez. Hakkında HAGB kararı verilmiş olan kişinin memuriyetten atılması da söz konusu olmamaktadır.
Memuriyetten çıkarma cezası verilebilmesi için sanık hakkında HAGB kararı verilmiş olsa dahi cinsel suçlara yönelik Devlet Memurları Kanunu uyarınca hareket edilmesi gerekir. Kanunun 125/E maddesi uyarınca memuriyetten çıkarma kararı uygulanabilir.
Yüz kızartıcı suçlar haricinde yapılan yargılama sonucunda sanık hakkında HAGB kararı verilmiş ise bu durum memuriyete engel değildir. Ancak özellikle son yıllarda ülkemizde büyük ölçüde kamu kurum ve kuruluşlarına atanma sırasında mülakat sistemi uygulanmaktadır.
Her ne kadar HAGB memuriyete engel bir durum değil ise de; Yapılan güvenlik ve arşiv araştırmalarında bu durum gerekçe gösterilerek kişinin atamasının yapılmadığı görülebilmektedir. Bu durumda söz konusu idari işlemin iptali için idare mahkemelerinde dava açılması gerekebilmektedir.
HAGB Süresi Ne Zaman Başlar?
Yukarıda da belirtildiği gibi HAGB kararı sonrası hükmün açıklanmaması için sanığın 5 yıl içerisinde yeniden kasıtlı bir suç işlememesi gerekmektedir. Bu 5 yıllık süre genellikle denetim süresi olarak bilinmektedir. Bu sürenin başlangıcı hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına konu mahkeme kararının kesinleşmesi ile başlamaktadır.
Örneğin dolandırıcılık suçundan yargılanan ve yargılama sonunda 1 yıl 8 ay hapis cezası alan ancak daha önce hakkında verilmiş herhangi bir mahkumiyet kararı bulunmayan sanık hakkında verilen bu 1 yıl 8 ay hapis cezası için HAGB kararı verildiğini ve kararın 01.01.2023 tarihinde kesinleştiğini varsayalım.
Bu durumda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının sanık hakkında bir hüküm ifade etmemesi için sanığın 01.01.2028 tarihine kadar herhangi bir kasıtlı suç işlememesi gerekmektedir. Bu nedenle HAGB süresi ne zaman başlar? sorusuna kararın kesinleşmesi ile başladığını söylemek mümkündür.
HAGB İtiraz Süresi Kaç Gün?
Daha önce HAGB kararını itiraz edilir mi? başlığında belirttiğimiz gibi herhangi bir nedenle HAGB kararının usul ve hukuka aykırı olduğunu düşünülmesi halinde itiraz edilmesi mümkündür. Bu durumda kararın ilgiliye tebliğini izleyen 7 günlük süre içerisinde itiraz dilekçesinin ilgili mahkemeye sunulması gerekmektedir.
HAGB Bozulursa Sicile İşler Mi?
Evet, HAGB bozulursa sanık hakkında daha önce verilen hüküm açıklanmaktadır. Bu nedenle daha önce adli sicil kaydında görünmeyen hüküm bu kez adli sicil kaydına işlenecektir.
HAGB Düşme Kararı Nasıl Alınır?
Dava dosyasının düşmesine neden olan durumlar hakim tarafından re’sen gözetilmesi gereken durumlardandır. Bu nedenle HAGB düşme kararı alınması için sanığın 5 yıllık sürenin dolmasına müteakip herhangi bir işlem yapmasına gerek yoktur. Ancak bu HAGB düşme kararı verilmesi için daha önce kararı veren mahkemeye dilekçe ile başvuruda bulunmakta fayda olduğunu düşünmekteyiz.
HAGB Kararına Uyulmaması Nedeniyle Açılış Ne Demek?
Özellikle HAGB nedir? HAGB bozulursa ne olur? ve HAGB kararına uyulmaması nedeniyle açılış ne demek? Bu konuya ilişkin en çok merak edilen konulardır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına rağmen sanığın 5 yıllık süre içinde yeniden kasıtlı suç işlediğini ifade etmektedir. Buna bağlı olarak HAGB kararına uyulmaması nedeniyle dava dosyası yeniden açılmaktadır.