Hizmet Tespit Davası

Hizmet tespit davasının dayanağını 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 89. Maddesi oluşturmaktadır. 5510 sayılı kanuna göre; sigortalının sigorta primlerinin eksik ödenmesi ya da hiç ödenmemesi halinde işçinin hizmet tespit davası açması mümkündür. Uygulamada sıklıkla sigorta primlerinin ödenmemesine dayanılarak hizmet tespit davası açılmaktadır. Bu nedenle ayrıca sigorta tespit davası olarak da tabir edilmektedir. Sigortasız olarak işçi çalıştırma nedeniyle veya eksik prim ödenmesi nedeniyle hizmet tespit davası açılabilmesinin bir takım ön koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Buna göre hizmet tespit davası şartları;

• İşveren ile işçi arasına bir hizmet sözleşmesi bulunmalıdır.
• İşçi sözleşmeden kaynaklanan tüm borçlarını eksiksiz olarak yerine getirmiş olmalıdır.
• İşçinin sigortasız çalıştırıldığının ya da primlerinin eksik ödenmesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumunca daha önce tespit edilmiş bir durum olmamalıdır.
• Hizmet tespit davasının zamanaşımı süresi dolmadan açılması gerekmektedir.

Sigorta Tespit Davası

Sigorta tespit davası veya diğer bir tabiri ile hizmet tespit davası işçi tarafından iş veren aleyhine açılmaktadır. Genel olarak işçinin çalışmış olduğu gerçek sürelerin mahkemece tespit edilmesine yönelik bir dava türüdür. Sigorta tespit davası sonucu işçi yani davacı lehine bir karar alınması halinde; işverenin daha önce bildirmemiş olduğu günlerin geriye dönük bir şekilde sigortalı olması sağlanmış olacaktır. Ayrıca primlerin eksik ödenmesi nedeniyle sigorta tespit davası açılması halinde eksik ödenmiş olan primler tamamlanmaktadır.

Hizmet Tespit Davası Arabuluculuk

İşveren ile işçi arasında meydana gelen bir çok uyuşmazlıklarda arabuluculuk dava şartı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak daha çok kamu düzeni ile ilgili olması nedeniyle hizmet tespit davası açılmasında arabuluculuk müessesine başvuru zorunluluğu bulunmamaktadır.

Hizmet Tespit Davasında Uzlaşma

Hizmet tespit davasında ya da sigorta tespit davaları yukarıda da belirtildiği üzere arabuluculuk uygulanması kapsamında değildir. Bu nedenle hizmet tespit davalarında uzlaşma hükümleri uygulanmamaktadır. Hizmet tespit davaları için yukarıda belirtilen beş yıllık zaman aşımı süresinin uygulanmasının bir takım istisnaları mevcuttur.

Hizmet Tespit Davası Zamanaşımı Süresi İstisnaları

• İşçi statüsünde çalışmak iken devlet memurluğuna geçiş halinde
• Hizmet tespit davasına ilişkin uyuşmazlığın müfettiş raporları ile tespit edilmesi halinde
• Ücret bordrosunda sigorta primlerinin kesildiğinin belirtilmiş olmasına rağmen; sigorta primlerinin kuruma ödenmemiş olması durumunda,
• İşe giriş bildirgesi ilgili kuruma iletilmiş olmasına rağmen maaş bordrosunun SGK’ya gönderilmemiş olması durumlarında,
• Yapılan incelemeye istinaden sigorta primleri icra yolu ile tahsil edilmiş ise
• Hizmet tespit davasına konu olan ödemeler için ücret alacağı, kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı gibi konularda kesinleşmiş bir yargı kararı olması halinde; hizmet tespit davası zamanaşımı süresi hak düşürücü bir süre olmamaktadır.

Hizmet Tespit Davası Nerede Açılır?

Hizmet tespit davası kural olarak İş Mahkemelerinde görülmektedir. Ancak ayrıca iş mahkemesi bulunmayan yerlerde hizmet tespit davalarının görülmesinde yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise davalının veya iş yerinin adresinin bulunduğu yer mahkemesidir.

Emekliler Hizmet Tespit Davası Açabilir Mi?

Hizmet tespit davalarının emekli kişiler tarafından açılamayacağı yönünde bir düzenleme bulunmamaktadır. Yukarıda belirtilen hizmet tespit davalarında zamanaşımı sürelerinin dolmaması şartı ile emekliler de hizmet tespit davası açması mümkündür. Ayrıca emekli olan kişilerin daha sonra tekrar sigortalı olarak başka bir işte çalışmaması yönünde bir kısıtlama bulunmadığından 5510 sayılı yasa kapsamında değerlendirilmektedir.

Hizmet Tespit Davası Nasıl İspatlanır?

Sigorta tespit davası veya hizmet tespit davasında ispat yükü genel olarak işçiye aittir. İşçinin çalışmış olduğu dönemlerde sigorta primlerinin hiç yatırılmadığı veya eksik yatırıldığı konusunda yazılı delillerle durumu ispatlaması gerekmektedir. Ancak iddiaların doğruluğu konusunda emarelerin bulunması halinde tanık beyanı doğrultusunda da hizmet tespit davalarının işçi lehine sonuçlandığı yönünde verilmiş yerel mahkeme kararları veya Yargıtay kararları bulunmaktadır.

Sigortasız İşçi Çalıştırma Cezası?

Sigortasız işçi çalıştırma cezası 5510 sayılı yasanın 102. Maddesinde düzenlenmiştir. Sigortasız işçi çalıştırma cezası için öngörülen ceza türü idari para cezasıdır. Ancak kısmen de olsa iş verenin statüsüne göre farklı idari para cezaları öngörülmüştür.

• İşverenin bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olması halinde her bir yıl için sigortasız çalıştırılan bir işçi için asgari ücretin 38 katı tutarında,
• İşveren defter tutmakla yükümlü değil ise; her yıl için asgari ücretin 29 katı tutarında,
• Diğer defterleri tutmakla yükümlü olan iş veren için sigortasız işçi çalıştırma cezası ise; her bir yıl için toplam asgari ücretin 32 katı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

Sigorta tespit davaları veya diğer bir tabiri ile hizmet tespit davaları yukarıda da görüldüğü üzere; gerek hizmet tespit davalarında ispat yükünün davacıda olması, gerekse hizmet tespit davaları zamanaşımı süreleri ve hizmet tespit davalarında zamanaşımı sürelerinin istisnaları bir çok hukuki işlemi içerisinde barındırmaktadır. Bu nedenle herhangi bir hak kaybına uğranılmaması açısından bu tür davaların konusunda uzman bir hukukçu desteği ile yürütülmesinde fayda vardır.

6 Ocak 2024