İntifa Hakkı: Kapsamlı Rehber

İntifa hakkı, mülkiyet hakkından sonra bir eşya üzerinde sağlanan en geniş yetkileri içeren sınırlı ayni haktır. Bu hak, sahibine eşyayı kullanma ve ondan yararlanma yetkilerini verirken, eşyanın özünü koruma ve onu devretmeme yükümlülüğünü de yükler. Bu rehberde, intifa hakkının tüm yönlerini detaylı olarak inceleyeceğiz.

İntifa Hakkı Nedir?

İntifa hakkı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 794-822. maddeleri arasında düzenlenen, sahibine bir eşya üzerinde tam kullanma ve yararlanma yetkisi veren sınırlı bir ayni haktır. İntifa hakkı, mülkiyet hakkından farklı olarak sahibine tasarruf yetkisi vermez; yani intifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyi devredemez veya üzerinde başka bir sınırlı ayni hak kuramaz.

İntifa hakkının en önemli özelliği, eşyanın özdeğerini (çıplak mülkiyeti) malike bırakırken, ondan elde edilecek tüm yararları hak sahibine tahsis etmesidir. Malik, eşyanın mülkiyetini elinde tutmakla birlikte, intifa hakkı devam ettiği sürece eşyayı kullanma ve ondan yararlanma yetkilerini kullanamaz. Bu durumda malikin elinde kalan mülkiyet hakkına “çıplak mülkiyet” veya “kuru mülkiyet” adı verilir.

İntifa hakkı, genellikle aile ilişkilerinde, miras hukukunda ve ticari ilişkilerde karşımıza çıkar. Özellikle yaşlı kişilerin malvarlıklarını çocuklarına devretmek istemesi, ancak hayatları boyunca da bu malvarlığından yararlanmaya devam etmek istemeleri durumunda sıklıkla başvurulan bir hukuki araçtır.

İntifa Hakkının Hukuki Niteliği

İntifa hakkı, hukuki niteliği bakımından:

1. Sınırlı Ayni Haktır: İntifa hakkı, mülkiyet hakkından ayrı, bağımsız ve sınırlı bir ayni haktır. Mülkiyet hakkının içeriğindeki kullanma ve yararlanma yetkilerini kapsar.
2. İrtifak Hakkı Türüdür: İntifa hakkı, irtifak haklarının bir türüdür. Diğer irtifak haklarından farklı olarak yalnızca taşınmazlar üzerinde değil, taşınırlar, haklar ve malvarlığı üzerinde de kurulabilir.
3. Mutlak Haktır: İntifa hakkı, herkese karşı ileri sürülebilen mutlak bir haktır. İntifa hakkı sahibi, hakkını ihlal eden herkese karşı dava açabilir.
4. Şahsa Bağlı Haktır: İntifa hakkı, belirli bir kişi yararına kurulur ve bu kişinin şahsına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu nedenle intifa hakkı devredilemez ve miras yoluyla geçmez.

İntifa Hakkının Konusu

İntifa hakkı, Türk Medeni Kanunu’nun 794. maddesine göre taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir:

1. Taşınmazlar Üzerinde İntifa Hakkı: Arsa, arazi, bağımsız bölüm gibi taşınmazlar üzerinde kurulabilir.
2. Taşınırlar Üzerinde İntifa Hakkı: Otomobil, gemi, makine, ev eşyası gibi taşınır mallar üzerinde kurulabilir.
3. Haklar Üzerinde İntifa Hakkı: Alacak hakları, fikri mülkiyet hakları gibi haklar üzerinde kurulabilir.
4. Malvarlığı Üzerinde İntifa Hakkı: Bir kişinin tüm malvarlığı veya belirli bir kısmı üzerinde kurulabilir.

İntifa hakkının konusu olabilecek malların ortak özelliği, kullanılabilir ve yararlanılabilir nitelikte olmalarıdır. Örneğin, kullanılamayacak derecede harap olmuş bir bina üzerinde intifa hakkı kurulamaz.

İntifa Hakkının Özellikleri

İntifa hakkını diğer haklardan ayıran temel özellikleri şunlardır:

1. Devredilemezlik: İntifa hakkı devredilemez ve miras yoluyla geçmez (TMK m.806). İntifa hakkının kendisi değil, sadece kullanımı devredilebilir.
2. Süreli Olma: Gerçek kişiler lehine kurulan intifa hakkı en geç hak sahibinin ölümüyle, tüzel kişiler lehine kurulan intifa hakkı ise en geç 100 yılın dolmasıyla sona erer (TMK m.797).
3. Tam Yararlanma Sağlama: İntifa hakkı, aksi kararlaştırılmadıkça, sahibine intifa konusu üzerinde tam bir yararlanma hakkı sağlar.
4. Zilyet Olma Yetkisi Verme: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyin zilyedi olur ve zilyet olarak koruma davalarını açabilir.
5. Bedelli veya Bedelsiz Kurulabilme: İntifa hakkı, karşılık ödenerek veya karşılıksız olarak kurulabilir.
6. Şahsa Bağlı Olma: İntifa hakkı belirli bir kişi yararına kurulur ve bu kişinin şahsına bağlıdır.

İntifa Hakkının Kazanılması

İntifa hakkı üç şekilde kazanılabilir:

1. Sözleşme ile
2. Kanundan doğan intifa hakkı
3. Mahkeme kararıyla

Sözleşme ile İntifa Hakkının Kurulması

Sözleşme yoluyla intifa hakkının kurulması, en yaygın intifa hakkı kazanma yöntemidir. Türk Medeni Kanunu’nun 795. maddesine göre:

• Taşınmazlarda: Tapu kütüğüne tescil ile kurulur. Taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulabilmesi için resmi şekilde düzenlenen sözleşme ile tescil talebinde bulunulması gerekir.
• Taşınırlarda: Zilyetliğin devri ile kurulur. Taşınır malın zilyetliği intifa hakkı sahibine devredilir.
• Alacaklarda: Alacağın devri ile kurulur. Alacak hakkının temliki yoluyla intifa hakkı kurulabilir.

İntifa hakkının kurulmasına ilişkin sözleşmenin geçerliliği, konusuna göre değişen şekil şartlarına tabidir:

• Taşınmazlar için resmi senet (tapu memuru önünde düzenlenen sözleşme)
• Motorlu taşıtlar için noter onaylı sözleşme
• Diğer taşınırlar için yazılı veya sözlü anlaşma yeterlidir

Kanundan Doğan İntifa Hakkı

Kanundan doğan intifa hakkı, kanundaki özel düzenlemeler nedeniyle doğrudan doğruya kazanılan intifa hakkıdır. Kanundan doğan intifa haklarına örnekler:

1. Anne-Babanın Çocuğun Malları Üzerindeki İntifa Hakkı: TMK m.352 uyarınca, anne-baba, velayetleri devam ettiği sürece çocuklarının mallarını yönetme hakkına sahip olmanın yanında, bu malların gelirlerini ailenin ihtiyaçları için harcayabilirler.
2. Sağ Kalan Eşin Aile Konutu Üzerindeki İntifa Hakkı: TMK m.240 uyarınca, sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için, ölen eşine ait olan ve birlikte yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir.
3. Sağ Kalan Eşin Miras Payı Üzerindeki İntifa Hakkı: TMK m.652 uyarınca, sağ kalan eş, miras paylaşımında, aile konutunun kendisine özgülenmesini isteyebilir.

Taşınmaz üzerindeki yasal intifa hakkı, tapu kütüğüne tescil edilmemiş olsa bile, durumu bilenlere karşı ileri sürülebilir. Tescil edilmiş ise, herkese karşı ileri sürülebilir (TMK m.795/3).

Mahkeme Kararıyla İntifa Hakkının Kurulması

İntifa hakkı kurma borcu doğuran bir sözleşme olmasına rağmen, malik intifa hakkını kurmaktan kaçınırsa, intifa hakkı sahibi mahkemeye başvurarak intifa hakkının kurulmasını talep edebilir. Mahkeme kararı ile intifa hakkının kurulması durumunda, hak mahkeme kararının kesinleşmesi ile kazanılır.

İntifa Hakkı Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri

İntifa Hakkı Sahibinin Hakları

1. Zilyet Olma Hakkı: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyin zilyetliğini elde eder ve zilyetlikten doğan tüm koruma davalarını açabilir (TMK m.803/1).
2. Kullanma ve Yararlanma Hakkı: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyi kullanabilir ve ondan her türlü yararı elde edebilir. Bu hak, doğal ürünleri toplama, kira geliri elde etme, faiz alma gibi yetkileri içerir (TMK m.803/1).
3. Yönetme Hakkı: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyi yönetme yetkisine sahiptir. Yönetme yetkisi, intifa konusu şeyin bakımını, korunmasını ve işletilmesini kapsar (TMK m.803/1).
4. İntifa Hakkının Kullanımını Devretme Hakkı: İntifa hakkının kendisi devredilemez, ancak sözleşmede aksine hüküm yoksa veya durum ve koşullardan hak sahibince şahsen kullanılması gerektiği anlaşılmıyorsa, intifa hakkının kullanılması başkasına devredilebilir (TMK m.806).
5. Defter Tutulmasını İsteme Hakkı: İntifa hakkı sahibi, malikten giderleri paylaşmak üzere intifa hakkına konu olan malların noterlikçe resmen defterinin tutulmasını isteyebilir (TMK m.811).
6. Hukuki Koruma İsteme Hakkı: İntifa hakkı sahibi, intifa hakkının ihlal edilmesi durumunda, el atmanın önlenmesi, ecrimisil gibi davaları açabilir.

İntifa Hakkı Sahibinin Yükümlülükleri

1. Bakım ve Koruma Yükümlülüğü: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyin muhafazası ve olağan bakımı için gerekli onarım ve yenilemeleri yapmakla yükümlüdür (TMK m.812).
2. Bakım ve İşletme Giderlerini Karşılama Yükümlülüğü: İntifa hakkı konusu olan malın olağan bakım ve işletme giderleri, güvencesini oluşturduğu borçların faizleri, vergi ve resimleri, intifa süresince intifa hakkı sahibine aittir (TMK m.813).
3. Sigorta Ettirme Yükümlülüğü: Yerel adetlere göre iyi bir yönetimin gereği olduğu takdirde intifa hakkı sahibi, malikin lehine malı yangına ve diğer tehlikelere karşı sigorta ettirmekle yükümlüdür (TMK m.815).
4. İyi Bir Yönetici Gibi Özenle Hareket Etme Yükümlülüğü: İntifa hakkı sahibi, intifa hakkını kullanırken iyi bir yönetici gibi özenle hareket etmeli, intifa konusu şeyin niteliğini ve özgülenme amacını değiştirmemelidir.
5. İntifa Hakkı Sona Erdiğinde İade Yükümlülüğü: İntifa hakkı sona erdiğinde, intifa hakkı sahibi veya mirasçıları, intifa konusu şeyi malike iade etmekle yükümlüdür (TMK m.800).

Malikin Hak ve Yükümlülükleri

Malikin Hakları

1. Gözetim Hakkı: Malik, intifa konusu şeyin hukuka aykırı ya da niteliğine uygun düşmeyen kullanılış biçimine itiraz edebilir (TMK m.807).
2. Güvence İsteme Hakkı: Haklarının tehlikeye düştüğünü ispat eden malik, intifa hakkı sahibinden güvence isteyebilir. İntifa hakkının konusu tüketilebilen şey veya kıymetli evrak ise, malik tehlikenin ispatına gerek olmaksızın tescilden önce de güvence isteyebilir (TMK m.808).
3. Zilyetliğin Kaldırılmasını İsteme Hakkı: İntifa hakkı sahibi, kendisine tanınan uygun süre içinde güvence göstermez veya hakkın konusu olan malı malikin itiraz etmesine rağmen hukuka aykırı şekilde kullanmaya devam ederse; sulh hakimi, yeni bir karara kadar intifa hakkı sahibinin zilyetliğini kaldırarak hakkın konusunu atayacağı bir kayyıma tevdi edebilir (TMK m.810).
4. Defter Tutulmasını İsteme Hakkı: Malik, intifa hakkı sahibinden giderleri paylaşmak üzere intifa hakkına konu olan malların noterlikçe resmen defterinin tutulmasını isteyebilir (TMK m.811).
5. Tasarruf Hakkı: Malik, intifa konusu şey üzerinde tasarruf yetkisini korur. İntifa hakkı sahibinin rızası olmadan da intifa konusu şeyi satabilir, bağışlayabilir veya üzerinde rehin hakkı kurabilir. Ancak yapılan tasarruf işlemleri intifa hakkını etkilemez, intifa hakkı devam eder.

Malikin Yükümlülükleri

1. Özdeğere İlişkin Giderleri Karşılama Yükümlülüğü: İntifa hakkı sahibinin yükümlülükleri dışında kalan tüm giderler malike aittir (TMK m.813/3).
2. İntifa Hakkı Sahibinin Haklarını İhlal Etmeme Yükümlülüğü: Malik, intifa hakkı sahibinin haklarını ihlal edecek davranışlardan kaçınmak zorundadır.
3. İntifa Konusu Şeyin Korunmasına Yönelik Önemli İşleri Yapma Yükümlülüğü: İntifa konusu şeyin muhafazası, daha önemli işlerin yapılmasını gerektiriyorsa, malik bu işleri yapmakla yükümlüdür (TMK m.812/2).

İntifa Hakkının Sona Ermesi

İntifa hakkının sona erme sebepleri, Türk Medeni Kanunu’nun 796. maddesinde düzenlenmiştir:

1. İntifa Konusu Şeyin Tamamen Yok Olması: İntifa hakkının konusu olan şeyin tamamen yok olması halinde (örneğin, binanın yıkılması) intifa hakkı sona erer. İntifa konusu şeyin bir kısmı yok olursa, intifa hakkı kalan kısım üzerinde devam eder.
2. Taşınmazlarda Tescilin Terkini: Taşınmazlar üzerindeki intifa hakkı, tapu kütüğündeki tescilin terkini ile sona erer.
3. Yasal İntifa Hakkında, Sebebinin Ortadan Kalkması: Kanundan doğan intifa hakkı, bu hakkın doğmasına neden olan sebebin ortadan kalkması ile sona erer (örneğin, velayet hakkının sona ermesi).
4. Sürenin Dolması: İntifa hakkı belirli bir süre için kurulmuşsa, bu sürenin dolması ile sona erer. Tüzel kişiler lehine kurulan intifa hakkı en çok 100 yıl sürebilir (TMK m.797).
5. Hak Sahibinin Vazgeçmesi: İntifa hakkı sahibi, hakkından vazgeçtiğini beyan ederek intifa hakkını sona erdirebilir.
6. Hak Sahibinin Ölümü: Gerçek kişiler lehine kurulan intifa hakkı, hak sahibinin ölümü ile sona erer (TMK m.797).
7. Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi: Tüzel kişiler lehine kurulan intifa hakkı, tüzel kişiliğin sona ermesi ile sona erer.
8. Kamulaştırma: İntifa hakkına konu taşınmazın kamulaştırılması durumunda, intifa hakkı taşınmaz üzerinde sona erer, ancak kamulaştırma bedeli üzerinde devam eder.
9. Cebri İcra Yoluyla Satış: İntifa hakkının kurulmasından önce taşınmaz üzerinde bir taşınmaz rehni varsa ve taşınmaz cebri icra yoluyla satılırsa, intifa hakkı sona erer. Ancak intifa hakkı taşınmaz rehninden önce kurulmuşsa, taşınmazın cebri icra yoluyla satılması intifa hakkını etkilemez.

İntifa Hakkının Sona Ermesinin Sonuçları

İntifa hakkının sona ermesi durumunda ortaya çıkan sonuçlar şunlardır:

1. İade Yükümlülüğü: İntifa hakkı sona erdiğinde, intifa hakkı sahibi veya mirasçıları, intifa konusu şeyi malike iade etmekle yükümlüdür (TMK m.800).
2. Tazminat Sorumluluğu: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyin yok olmasından veya değerinin azalmasından sorumludur, ayrıca yararlanması için gerekli olmadığı halde tüketmiş olduğu şeyleri tazmin etmekle yükümlüdür (TMK m.800/1,2).
3. Olağan Kullanımdan Kaynaklanan Değer Azalmalarından Sorumsuzluk: İntifa hakkı sahibi, intifa konusu şeyin olağan kullanımından kaynaklanan değer azalmalarından sorumlu değildir (TMK m.800/3
4. Masrafların Tazmini: İntifa hakkı sahibi, sorumluluğunda bulunmadığı halde intifa konusu şeye ilişkin olarak yapmış olduğu giderler ile yenileme ve ekleme masrafları için, vekaletsiz iş görme hükümleri uyarınca tazminat talep edebilir (TMK m.801).
5. Zamanaşımı: İntifa hakkının sona ermesi nedeniyle geri verme anında malik veya intifa hakkı sahibi tarafından ileri sürülebilecek tüm istem hakları, geri verme anından itibaren bir yıllık süre içerisinde zamanaşımına uğrar (TMK m.802).

İntifa Hakkı ve Tapu İşlemleri

Taşınmaz Üzerinde İntifa Hakkının Kurulması

Taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulması için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

1. Resmi Senet Düzenlenmesi: Tapu müdürlüğünde, taşınmaz maliki ile intifa hakkı sahibi arasında resmi bir sözleşme (resmi senet) düzenlenir.
2. Tescil Talebinde Bulunulması: Düzenlenen resmi senet ile birlikte, intifa hakkının tapu kütüğüne tescili için talepte bulunulur.
3. Tapu Harcının Ödenmesi: İntifa hakkının tesisi için gerekli harç ve masraflar ödenir.
4. Tapuya Tescil: İntifa hakkı, tapu kütüğüne tescil edilir.

İntifa hakkı, tapu kütüğünün “İrtifak Hakları ve Gayrimenkul Mükellefiyetleri” sütununa tescil edilir. Tescil işleminde, intifa hakkının süresi, kapsamı ve varsa özel şartları belirtilir.

İntifa Hakkının Tapudan Terkini

İntifa hakkının sona ermesi durumunda, bu hakkın tapu kütüğünden terkini için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

1. Terkin Talebinde Bulunulması: İntifa hakkının sona erme sebebine göre, malik veya intifa hakkı sahibi tarafından tapu müdürlüğüne terkin talebinde bulunulur.
2. Gerekli Belgelerin Sunulması: İntifa hakkının sona erme sebebini gösteren belgeler (örneğin, ölüm belgesi, sürenin dolduğunu gösteren belgeler) tapu müdürlüğüne sunulur.
3. Terkin İşleminin Gerçekleştirilmesi: Tapu müdürlüğü, gerekli kontrolleri yaptıktan sonra intifa hakkını tapu kütüğünden terkin eder.

İntifa hakkı sahibinin ölümü halinde, mirasçılar tapu müdürlüğüne ölüm belgesi ve mirasçılık belgesi ile başvurarak terkin talebinde bulunabilirler.

Sıkça Sorulan Sorular

1. İntifa hakkı devredilebilir mi?

Hayır, intifa hakkı devredilemez ve miras yoluyla geçmez. İntifa hakkının kendisi değil, sadece kullanımı devredilebilir. Sözleşmede aksine hüküm yoksa veya durum ve koşullardan hak sahibince şahsen kullanılması gerektiği anlaşılmıyorsa, intifa hakkının kullanılması başkasına devredilebilir (TMK m.806).

2. İntifa hakkı ne kadar süre devam eder?

İntifa hakkı, gerçek kişilerde hak sahibinin ölümüyle, tüzel kişilerde ise kararlaştırılan sürenin dolması, süre kararlaştırılmamışsa kişiliğin ortadan kalkmasıyla sona erer. Tüzel kişilerin intifa hakkı, en çok yüz yıl devam edebilir (TMK m.797).

3. İntifa hakkı tapuya nasıl tescil edilir?

İntifa hakkı, tapu müdürlüğünde düzenlenen resmi senet ile tapu kütüğüne tescil edilir. Tapu kütüğünün “İrtifak Hakları ve Gayrimenkul Mükellefiyetleri” sütununa tescil işlemi yapılır. Tescil sırasında intifa hakkının süresi, kapsamı ve varsa özel şartları belirtilir.

4. İntifa hakkı tapudan nasıl terkin edilir?

İntifa hakkının sona ermesi durumunda, bu hakkın tapu kütüğünden terkini için sona erme sebebine göre gerekli belgelerle (örneğin, ölüm belgesi, sürenin dolduğunu gösteren belgeler) tapu müdürlüğüne başvurulur. Tapu müdürlüğü, gerekli kontrolleri yaptıktan sonra intifa hakkını tapu kütüğünden terkin eder.

5. İntifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmazı kiraya verebilir mi?

Evet, intifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmazı kiraya verebilir. İntifa hakkı sahibi, taşınmazdan her türlü yararlanma hakkına sahip olduğu için, taşınmazı üçüncü kişilere kiralayarak kira geliri elde edebilir. Ancak, intifa hakkının süresi dolduğunda veya intifa hakkı başka bir sebeple sona erdiğinde, kira sözleşmesi de sona erer. Bu nedenle, intifa hakkı sahibinin yaptığı kira sözleşmesi, intifa hakkının süresini aşamaz.

6. İntifa hakkı miras yoluyla geçer mi?

Hayır, intifa hakkı şahsa bağlı bir hak olduğu için miras yoluyla geçmez. Gerçek kişiler lehine kurulan intifa hakkı, hak sahibinin ölümüyle sona erer (TMK m.797). Bu nedenle, intifa hakkı sahibinin mirasçıları, bu hakkı miras olarak alamazlar.

7. İntifa hakkının bedeli nasıl hesaplanır?

İntifa hakkının bedeli, taşınmazın değeri, intifa hakkı sahibinin yaşı, intifa hakkının süresi gibi faktörlere bağlı olarak hesaplanır. Uygulamada, genellikle taşınmazın değerinin belirli bir yüzdesi olarak belirlenir. Yaşlı kişiler için daha düşük, genç kişiler için daha yüksek bir bedel belirlenir çünkü yaşlı kişilerin intifa hakkını kullanma süresi daha kısadır.

8. İntifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmazı ipotek ettirebilir mi?

Hayır, intifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmazı ipotek ettiremez. Çünkü ipotek, tasarruf yetkisi gerektirir ve intifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmaz üzerinde tasarruf yetkisine sahip değildir. Tasarruf yetkisi malike aittir. İntifa hakkı sahibi, yalnızca kullanma ve yararlanma yetkilerine sahiptir.

9. Hisseli taşınmazlarda intifa hakkı nasıl kurulur?

Hisseli taşınmazlarda, paydaşlardan biri kendi payı üzerinde intifa hakkı kurabilir. Bu durumda, intifa hakkı yalnızca o paydaşın payı üzerinde geçerli olur. Diğer paydaşların payları üzerinde intifa hakkı kurulamaz. Ancak, tüm paydaşların rızasıyla taşınmazın tamamı üzerinde intifa hakkı kurulabilir.

10. İntifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmazda değişiklik yapabilir mi?

İntifa hakkı sahibi, intifa konusu taşınmazın ekonomik özgülenme yönünü malike önemli zarar verecek şekilde değiştiremez. Özellikle taşınmazı yeni bir şekle dönüştüremeyeceği gibi, onda önemli bir değişiklik de yapamaz (TMK m.817). Ancak, intifa hakkı sahibi, malike önceden haber vermek ve taşınmazın ekonomik özgülenme yönünde önemli değişiklik yapmamak koşuluyla, taş, kireç, mermer ve turba ocakları ile benzerlerini açabilir.

Güncel Yargıtay Kararları Işığında İntifa Hakkı

Yargıtay’ın intifa hakkına ilişkin verdiği güncel kararlar, bu hakkın uygulamada nasıl yorumlandığını ve hukuki sorunların nasıl çözüldüğünü göstermektedir. İşte intifa hakkına ilişkin önemli Yargıtay kararları:

1. İntifa Hakkının Devredilemezliği

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2019/604 Karar

“İntifa hakkı şahsa sıkısıkıya bağlı haklardan olup devri mümkün olmadığından, arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazın 1/2 hissesinde davalı adına kayıtlı olan intifa hakkının 1/2 sinin davacı adına tesciline karar verilmesi doğru görülmemiştir.”

Bu kararda Yargıtay, intifa hakkının şahsa bağlı bir hak olduğunu ve devredilemeyeceğini açıkça vurgulamıştır.

2. Tüzel Kişilerde İntifa Hakkının Süresi

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2017/5424 Karar

“Bakanlığa ait intifa hakkının 24.03.1972 tarihinde tesis edildiğini, tesis edilirken sürenin kararlaştırılmadığı ve tesis tarihinden itibaren yüz yıl geçmediği, davaya konu taşınmaz üzerindeki ilkokulun kapatılmasının intifa sebebinin ortadan kalkması anlamına gelmeyeceği gözönünde bulundurularak davanın reddine karar verilmesi gerekir.”

Bu kararda Yargıtay, tüzel kişiler lehine kurulan intifa hakkının, süre kararlaştırılmamışsa, en çok yüz yıl devam edebileceğini ve bu süre dolmadıkça intifa hakkının sona ermeyeceğini belirtmiştir.

3. İntifa Hakkı Sahibinin Dava Hakları

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2019/2450 Karar

“İntifa hakkı bir ayni hak olarak sahibine mal üzerinde fiili hakimiyet sağlar. Bu hakkın sağladığı zilyetlik sayesinde intifa hakkı sahibi malı kullanabilir. Böylece zilyede tanınmış bulunan dava haklarını intifa hakkı sahibinin kullanmaya hakkı bulunduğu gibi mülkiyet hakkı sahibine tanınmış bulunan dava haklarından da intifa hakkı sahibi yararlanır.”

Bu kararda Yargıtay, intifa hakkı sahibinin, hem zilyetlikten doğan davaları hem de mülkiyet hakkından doğan davaları açabileceğini belirtmiştir.

4. İntifa Hakkı ve Muvazaa

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2019/5814 Karar

“Somut olayda; davacı Türk Medeni Kanununun 796. maddesinde yazılı sebeplerin varlığı iddiasına dayanmamıştır. Davada intifa sözleşmesinin muvazaalı olarak kurulduğu ileri sürüldüğünden, intifa hakkının lehtarına yararlanma yetkisi sağlama vasfı itibariyle intifa ile ilgili haklarda Türk Borçlar Kanununun 19. maddesi ve muris muvazaası ile ilgili 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının uygulanma yeri bulunmamaktadır.”

Bu kararda Yargıtay, intifa hakkının sahibine yararlanma yetkisi sağlayan bir hak olması nedeniyle muvazaa hükümlerinin uygulanamayacağını belirtmiştir.

5. Kamulaştırmada İntifa Hakkı

Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, 2021/14761 Karar

“Davalı A. payına düşen kamulaştırma bedelinin intifa hakkı sona erinceye kadar bir milli bankaya çıplak mülkiyet sahibi davalı A. adına yatırılarak bu bedelin nemalarından intifa hakkı sahibinin yararlanmasına, intifa hakkı sona erdiğinde davalı tapu malikine ödenmesine karar verilmesi gerekir.”

Bu kararda Yargıtay, kamulaştırma durumunda intifa hakkının taşınmaz üzerinde sona ereceğini, ancak kamulaştırma bedeli üzerinde devam edeceğini ve bu bedelin nemalarından intifa hakkı sahibinin yararlanması gerektiğini belirtmiştir.

6. Cebri İcra Yoluyla Satışta İntifa Hakkı

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2016/23796 Karar

“Tapuya tescil ile herkese karşı ileri sürülebilecek olan kişi lehine tesis edilmiş irtifak haklarından olan ‘intifa hakkı’ taşınmazın cebri icra ile satışında dahi ihale alıcısına karşı ileri sürülebilecek olduğundan ve alıcının intifa hakkı sona erene kadar taşınmazdan tam yararlanma hakkı elde edemeyeceği göz önüne alındığında, bu hususun taşınmazın değerinin hesabında dikkate alınması kaçınılmaz olacaktır.”

Bu kararda Yargıtay, taşınmaz üzerindeki intifa hakkının, taşınmazın cebri icra yoluyla satılması durumunda da devam edeceğini ve bu durumun taşınmazın değerinin hesaplanmasında dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir.

7. İntifa Hakkının Terkini

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2021/5959 Karar

“İntifa haklarının terkininin, hak sahibi davacının vekaletname ile yetkili kıldığı temsilcisi tarafından 11.07.2012 tarihinde yapıldığı, resmi akit tablosunda ‘Yukarıda özellikleri belirtilen taşınmaz üzerindeki lehtarı olduğum intifa hakkının tamamından bedelini aldığımdan/bedelsiz olarak, çıplak mülkiyet malikleri lehine terkinini talep ederim’ şeklinde beyanda bulunulduğu ve bu beyan sonunda intifa hakkının tapu kaydından terkin edildiği anlaşıldığı, bu durumda intifa hakkı sahibi davacının bakiye intifa bedeli isteyemeyeceği kabul edilmelidir.”

Bu kararda Yargıtay, intifa hakkı sahibinin kendi isteğiyle intifa hakkının terkinini talep etmesi durumunda, daha sonra intifa bedeli talebinde bulunamayacağını belirtmiştir.

Sonuç

İntifa hakkı, mülkiyet hakkından sonra bir eşya üzerinde sağlanan en geniş yetkileri içeren sınırlı ayni haktır. Bu hak, eşyanın kullanılması ve ondan yararlanılması yetkilerini hak sahibine verirken, tasarruf yetkisini malike bırakır. İntifa hakkı, özellikle aile ilişkilerinde, miras hukukunda ve ticari ilişkilerde sıklıkla kullanılan önemli bir hukuki araçtır.

İntifa hakkının şahsa bağlı olması, devredilemez ve miras yoluyla geçmez olması, bu hakkı diğer ayni haklardan ayıran en önemli özellikleridir. Bu özellikler, hak sahibinin ölümüyle birlikte mülkiyetin tam olarak malike geri dönmesini sağlayarak, eşyanın sürekli olarak kısıtlı kullanımda kalmasını önler.

İntifa hakkının kurulması, kullanılması ve sona ermesine ilişkin hukuki düzenlemeler, Türk Medeni Kanunu’nda detaylı olarak yer almaktadır. Bu düzenlemeler, intifa hakkı sahibi ile malik arasındaki dengeyi koruyan ve her iki tarafın da haklarını güvence altına alan bir çerçeve sunmaktadır.

İntifa hakkına ilişkin yasal düzenlemeler ve Yargıtay kararları, bu hakkın uygulamada nasıl yorumlandığını ve hukuki sorunların nasıl çözüldüğünü göstermektedir. Bu bilgiler ışığında, intifa hakkının kurulması, kullanılması ve sona erdirilmesi süreçlerinde hukuki danışmanlık alınması, olası uyuşmazlıkların önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

21 Mart 2025