Ruhsatsız Ya Da Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapılar Sebebiyle İdari Para Cezası Verilir Mi, Para Cezası Miktarı Nasıl Hesaplanır?
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca, ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan ya da 27’nci madde kapsamında ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan aynı maddede belirtilen koşullar sağlanmadan yapılanların sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere, yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, bin Türk lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır.
İdari para cezası, Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için yapı sınıfı ve grubuna göre belirlenir. Bu belirlenen para cezası temel ceza olup yine maddede belirtilen unsurların varlığı halinde para cezası artırımlı şekilde uygulanacaktır.
Yıkım ve İmar Para Cezalarına İlişkin Dava Dilekçesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Yıkım ve imar para cezası işlemleri encümen kararı ile verildiğinden tarih ve sayıları belirtilerek encümen kararı ya da kararlarının iptali istemiyle dava dilekçesi oluşturulmalıdır. Uygulamada ilgililer tarafından encümen kararının vatandaşa bildirimine ilişkin belediye başkanlığı yazılarının da iptalinin istenildiği görüldüğünden bu yazıların kesin ve yürütmesi zorunlu işlem özelliği bulunmadığından idari davaya konu olamayacağını belirtmekte fayda vardır.
Yine yapı tatil tutanağının tebliğ tarihi, tutanağın inşaata asıldığı tarih olup yapı tatil tutanağına karşı bu tarihten itibaren 60 günlük dava açma süresinde dava açmak gerekir. Yıkım ve imar para cezalarına ilişkin encümen kararlarına karşı ise encümen kararlarının tebliğinden itibaren 60 günlük dava açma süresinde dava açmak gerekir. Yıkım ve imar para cezasına ilişkin encümen kararlarına karşı süresinde olmak kaydıyla birlikte dava açılması mümkündür.
Yıkım ve İmar Para Cezası Davalarında Hukuka Aykırılık ve İptal Sebepleri Nelerdir?
1- İmar Kanunu’nun 32. maddesine istinaden düzenlenecek yapı tatil tutanağında, imara ve ruhsata aykırılıkların m², yapı sınıfı, niteliği gibi unsurlar yönünden somut ve ayrıntılı biçimde düzenlenmesi gerekmekte olup, bu belirlemeler ve ölçümler yapılmadan tutanak düzenlenmesi hukuka aykırı olacağından usule aykırı biçimde düzenlenmiş yapı tatil tutanağı esas alınarak alınan yıkım ve para cezası işlemi de hukuka aykırı olacaktır.
2- İmar para cezası yaptırımının uygulanacağı ruhsata aykırı veya ruhsatsız “yapının sahibi” ibaresinden, ister yapının mülkiyetine sahip kişiler, isterse kiracı, yapı malikinin yakını, intifa hakkı sahibi gibi üçüncü kişiler olsun inşai faaliyeti yapan kişilerin anlaşılması gerekmekte olup cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesine göre verilecek olan para cezasının ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapıyı fiilen yapan ya da yaptıran kişi adına, yani yapı sahibi adına verilmesi gerekmektedir. Yapı sahibinin ise her zaman taşınmaz maliki ile aynı kişi olması zorunlu olmadığından, ruhsatsız yapıyı yapan kişinin taşınmaz malikinden farklı bir kişi olduğunun anlaşılması durumunda, taşınmaz maliki adına para cezası verilmesi olanaklı değildir.
3- Yapı sahibi ile müteahhidinin aynı kişi olması durumunda, ilgilinin hem yapı sahibi hem de müteahhidi olması sıfatı gözetilerek iki ayrı ceza verilemez. Aksi durum aynı kişinin bir eylem nedeniyle iki kez cezalandırılması sonucunu doğuracaktır.
4- Fenni mesulün idari para cezası ile cezalandırılabilmesi için yapı denetim işini üstlendiği (yapı denetim hizmet sözleşmesinin imzalandığı) tarihten sonra; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapı yapıldığının altı iş günü içerisinde idareye bildirilmediğine yönelik olarak bir tespitin yapılması gerekmekte olup yapı tatil zaptının düzenlendiği tarihten sonra yapı denetim sözleşmesi imzalayan fenni mesulün idari para cezası ile cezalandırılması hukuka aykırıdır.
5- Ruhsatsız ya da ruhsat ve eklerine aykırı yapıyı satın alan kişiye satın alma tarihinden önce yapılan kısımlar için imar para cezası verilmesi hukuka aykırı olacaktır.
6- Mirasçılar da miras bırakanın yaptığı imara aykırılıklardan dolayı para cezası ile cezalandırılamaz.
Şunu belirtmek gerekir ki, imar para cezalarının hesaplanması ve düzenlenmesi ayrıntılı ve teknik bir iştir. İdareler genellikle imar para cezalarının verilmesinde büyük hatalar yapabilmekte ve fahiş cezalar vermektedirler. İmar para cezalarının hesabında özellikle yapının sınıfının ve grubunun, imar mevzuatına aykırı alanın iyi hesap edilmesi, temel cezaya artırım halleri uygulanacak ise her bir artırımın kendi içinde somut delilleriyle gerekçelendirilmesi gerekmekte olup yıkım ve imar para cezalarına karşı açılacak davalarda uzman görüşünden faydalanılması büyük önem taşımaktadır.
