Tazyik Hapsi Nedir?
Tazyik hapsi, kişinin yapmakla yükümlü olduğu bir edimi yapmaması durumunda hapse atılmak suretiyle yükümlülüğünü yerine getirmeye zorlanması olarak ifade edilen bir yaptırımdır.
Türk hukuk sisteminde kural olarak ekonomik suça ekonomik ceza anlayışı benimsenmiştir; ancak kamu düzeninin korunması, borçlunun borcunu ödemeye zorlanması maksadıyla kişinin borcunu ifa etmediği ya da yükümlüğünü yerine getirmediği durumlarda hapis ile cezalandırılması mümkündür.
Tazyik hapsi cezası kişinin adli sicil kaydına işlenmez. Bu cezanın en önemli özelliği seçenek yaptırımlara çevrilme imkanının bulunmamasıdır. Uygulanmasındaki amaç zorlama yoluyla yükümlüğün yerine getirilmesi olduğundan dolayı seçenek imkanı tanınmamaktadır. Cezanın ertelenmesi yahut para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Ayrıca kişi şartlı salınma hükümlerinden yararlanamamaktadır.
Tazyik hapsinde belirli bir süre bulunmamaktadır. Hapsin sona ermesi yükümlülüğü yerine getirmesi ile mümkündür; örneğin kişi nafaka borcunu ifa etmediğinden dolayı tazyik hapsine çarptırılmışsa bu borcu ifade ettiği takdirde hapis cezası sona erer.
Hangi Durumlarda Tazyik Hapsi Uygulanır?
Tazyik hapsi uygulamada borç yükümlülüğünün ve belirli tedbirlerin gereğinin yerine getirilmediği durumlarda uygulanır. Tazyik hapsinin uygulandığı durumlar şu şekildedir:
- Nafaka borcunun yerine getirilmemesi
Nafaka borcu, uygulamada sıkça görülen boşanma davası sonucunda ortaya çıkan ve eski eşe ve varsa çocuklara düzenli olarak ödenen borçtur. Kişinin maddi durumunun elverişli olduğu halde bu borcu ödememesi sonucunda tazyik hapsine çarptırılır.
Nafaka türü önem teşkil etmemektedir. Dolayısıyla kişi, ister yoksulluk nafakası isterse iştirak nafakası borcunu ödemekle yükümlü olsun bunlardan herhangi birini yerine getirmediği takdirde tazyik hapsine mahkum edilir.
- Tedbir Kararına Uyulmaması
Tedbir kararına uyulmaması durumunda kişi tazyik hapsi ile cezalandırılır. Örnek vermek gerekirse hakkında uzaklaştırma kararı verilen kişi bu kararı ihlal ediyor ve tedbir kararını yerine getirmiyor ise hakkında tazyik hapsine hükmolunur. Uygulamada sıkça görülür.
- Velayet vb. yükümlülüğü yerine getirmemek
Velayet davası sonucunda ortaya çıkan karar çocuk ile ebeveyn ilişkisini düzenlemektedir. Buna göre çocuk teslimi gibi önemli bir hususta mahkeme kararına uymayan kişi tazyik hapis ile cezalandırılır. Tazyik hapsinin ekonomik olmayan bir örneğidir ve sıkça karşılaşılan bir durumdur.
- İcra Dairesine Olan Borcun Ödenmemesi
İcra dairesine olan borcunu yapılandıran kişi taksitlerini ödemez ise tazyik hapsiyle cezalandırılır. Kişinin icra borcuna yönelik taahhüdünü yerine getirmesi beklenmektedir. Yerine getirmediği takdirde verilen hapis cezası ile kişi borcunu ödemeye zorlanmaktadır.
- Borçlunun Belirli Süre İçinde Mal Beyanında Bulunmaması
İcra ceza mahkemesi borçlunun belirlenen süre içinde mal beyanında bulunmadığı durumlarda tazyik hapsi cezası vermektedir. Alacaklının şikayetine tabi olup tazyik hapis cezası süresi 3 aydır.
Hapsen Tazyik Ne Demek?
Hapsen tazyik, mana itibarıyla tazyik hapsi ile aynı anlamı ifade etmektedir. Tazyik kelimesinin anlamsal karşılığı zorlama, baskıdır. Dolayısıyla kişilerin borçlarını ya da ekonomik olmayan yükümlülüklerini yerine getirmesini zorlamak amacıyla haklarında hapis cezasına hükmedilmesi hapsen tazyik veya tazyik hapsi olarak tanımlanmaktadır.
Uygulamada hapsen tazyik ya da tazyik hapsi olarak geçen bu iki kavram eş anlamlı olarak kullanılabilir. Yukarıda sayılan tazyik hapsinin özellikleri ve hangi hallerde bu cezai yaptırımın uygulanacağı hapsen tazyik için de aynen geçerlidir.
Disiplin Hapsi Nedir?
Disiplin hapsi, kısmi düzeni eylem ve hareketleriyle bozanlara karşı bu düzeni korumak amacıyla uygulanan cezai bir yaptırımdır. Amaç unsuru açısından tazyik hapsiyle farklılık göstermektedir. Disiplin hapsinde amaç, kısmı düzeni sağlamakken tazyik hapsinde amaç kişinin yükümlülüklerini yerine getirmeye zorlamaktır.
Adli sicile işlenmeyen bu hapis cezasını alanlar ön ödeme yapamazlar ve şartlı tahliyeden yararlanamazlar. Aynı zamanda cezanın seçenek yaptırımlara çevrilmesi veya ertelenmesi mümkün değildir. Bu yönleriyle tazyik hapis ile benzerlik göstermektedir. Disiplin hapsi aşağıdaki durumlarda uygulanır:
- Duruşma düzenini bozmak,
- İhtiyati tedbir kararlarına uymamak ve aykırı davranmak,
- Tanıklıktan ve yeminden sebepsiz yere çekilmek,
- İspat için kullanılması mümkün eşyayı vermemek,
- Hakimin sorularına cevap vermemek ve yemin etmemekte direnmek.
Tazyik Hapsinde Eve Polis Gelir Mi?
Tazyik hapsinde kural olarak eve polis gelmemektedir. Polisin ev adresine gelebilmesi için bir mahkeme kararı gerekmektedir. Dolayısıyla eve polisin gelmesi, tazyik hapsinin icrası için kolluk kuvvetinin kişiyi alıkoyması ancak mahkeme kararı ile mümkündür.
Tazyik hapsi cezası alan kişinin evine polis gelmese dahi uygulama şu şekildedir: Kişinin cezası kesinleşir ve bu kişiye tebliğ edilir. Tebliğ, kişinin çağrılmasını ifade eder. Kişi bu çağrıya uymazsa trafik kontrolü, kolluk kuvvetlerinin yaptığı rutin kimlik kontrol işlemi ya da devlet dairesinde yapılan işlemler esnasında kişi hakkında tazyik hapis cezası yaptırımı olduğu ortaya çıkmaktadır.
Bu durumda ilgili kurum, adli kurumlara bu durumu bildirmekle mükelleftir. En nihayetinde çağrıya uymayan kişi bu yolla tespit edilirse adli kurumlar aracılığıyla tazyik hapsi cezasını çekmek üzere işlemleri başlatılır.
